Szkoła patrzenia
Instytut Fotografii Fort od blisko trzech lat realizuje nowatorski projekt edukacyjny skierowany do osób, które pracują z obrazami – edukatorek, nauczycieli, kuratorek, artystek, aktywistów, projektantów. Jego podsumowaniem jest publikacja i strona internetowa, będące czymś więcej niż podręcznikiem do edukacji wizualnej – to także fascynująca relacja z wielomiesięcznego procesu twórczego. Od dziś dostępne online pod adresem szkolapatrzenia.pl.
Edukacja wizualna to edukacja krytyczna. Służy do ćwiczenia się w takim patrzeniu na obrazy, które pozwala zauważać wykluczenie, nierówność, nieoczywistość. Edukacja wizualna to m.in.: zauważanie, że kobiety są w przestrzeni publicznej reprezentowane inaczej niż mężczyźni; świadomość, że wyobrażenie o przeszłości kształtowane jest przez aktualnie obowiązujący zestaw obrazów, a internetowe memy nie są tylko śmieszne, ale wpływają na rzeczywistość społeczną i polityczną. Może być też poszukiwaniem odpowiedzi o to kto sprawuje władzę – poprzez uważne patrzenie na pomniki i kamery monitoringu. Do udziału w projekcie w roli wykładowców i prowadzących warsztaty zaproszenie przyjęli wybitni praktycy i praktyczki – osoby zawodowo zajmujące się patrzeniem, obrazami, sztuką czy komunikacją wizualną (m. in. Iwona Kurz, Marta Ziółek, Karolina Breguła, Magda Szcześniak, Karol Radziszewski, Rafał Milach, Sebastian Cichocki i wiele innych). Proces edukacyjny zdecydowanie wykraczał poza kanon akademicki.
- W trakcie „Szkoły patrzenia” przeprowadziliśmy wojnę na memy, rozmontowywaliśmy serialowe trailery, działaliśmy przed kamerami monitoringu na stacji metra, patrzyliśmy sobie niewygodnie długo w oczy, nosiliśmy transparenty przez Plac Defilad, odtwarzaliśmy gesty z teledysku Justina Bibera, sprawdzaliśmy czego nie ma w archiwum państwowym, szukaliśmy wizerunku „typowego Polaka”, oglądaliśmy XIX-wieczne obrazy olejne, aby zauważyć nierówności społeczne, których konsekwencje wyprowadzają nas dziś na ulice. – opowiada Agnieszka Pajączkowska, pomysłodawczyni i opiekunka merytoryczna przedsięwzięcia.
W drugim roku projektu zadaniem jego uczestników było wykorzystanie wiedzy i doświadczeń w praktyce – w pracy, przestrzeni aktywności społecznej czy artystycznej. Anna Sidoruk ustanowiła „Dzień Szefowej Kuchni”, Yulia Krivich zwracała uwagę na nierówności w traktowaniu Ukrainek i Ukraińców w Polsce, Daniel Kotowski pokazał wykluczenie osób niesłyszących, a Marta Maliszewska z uczennicami ze wsi na wyspie Wolin pracowała nad projektem pomnika społeczności szkolnej.
Publikacja i strona internetowa są podsumowaniem i pasjonującą relacją z tych działań. Znalazły się w nich opisy ćwiczeń, definicje, teksty krytyczne, odpowiedzi na pytania, materiały pomocnicze do ćwiczeń oraz niezliczone inspiracje: filmy, zdjęcia, grafiki i memy.
Projekt skierowany jest nie tylko do osób zajmujących się zawodowo wizualnością (edukacją muzealną, twórczością i krytyką artystyczną, kuratorstwem, projektowaniem graficznym i przestrzennym, fotografią, reżyserią, etc.), ale także z powodzeniem korzystać z niego mogą nauczyciele, animatorzy oraz wszyscy ci, którzy podzielają pogląd, że umiejętność uważnego i krytycznego patrzenia to jedna z podstawowych kompetencji społecznych. Cały materiał jest teraz dostępny bezpłatnie online pod adresem szkolapatrzenia.pl.
Zapis premiery projektu, której towarzyszy prezentacja i dyskusja z udziałem Agnieszki Pajączkowskiej, Anny Sidoruk i dr Magdy Szcześniak znajduje się na FB Instytutu Fotografii Fort (https://www.facebook.com/instytutfotografiifort). Spotkanie poprowadziła Dorota Borodaj.
Organizatorem projektu jest Fundacja Instytut Fotografii Fort a partnerami Widok. Fundacja Kultury Wizualnej oraz Fundacja Sztuk Wizualnych.
Projekt został dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Edukacja kulturalna” oraz Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Kultura w sieci”.
