Obecnie nieobecni - Currently absent
Akcja "Obecnie nieobecni - currently absent" dotyczy cmentarzy żydowskich, po których nie pozostał żaden materialny ślad ani nie ma żadnego upamiętnienia. Dokładnie tam, gdzie do czasów II wojny światowej istniały cmentarze żydowskie dziś są parkingi, parki, place zabaw, domy, budynki użyteczności publicznej. Wszystko, tylko nic co by wskazywało na ich przeszły, sakralny charakter. Polacy żydowskiego pochodzenia całkowicie zniknęli z pamięci i krajobrazu setek polskich miast, miasteczek i wsi, choć przez setki lat byli mieszkańcami i sąsiadami.
W ramach projektu "Obecnie nieobecni - currently absent" odwiedzamy te miejsca, w których niegdyś istniały żydowskie cmentarze i na ich terenie, we współczesnym otoczeniu rozstawiamy instalację z przeźroczystych macew realistycznych rozmiarów z inskrypcjami typowymi dla żydowskich nagrobków. Taką instalację fotografujemy upamiętniając te miejsca poprzez przywrócenie symbolicznej obecności nekropolii na danym terenie. Zdjęcia posłużą jako materiał do stworzenia wystawy oraz wydania albumu, który ma pokazać niewidzialną obecność utraconej kultury. Pomysł projektu powstał podczas odwiedzin małego miasteczka na pomorzu. Zwiedzając je, przypadkowo trafiliśmy na zaniedbany i zarośnięty teren. Zaskoczyło nas, że właściwie w centrum miasta jest miejsce, którym nikt się nie interesuje choć cała okolica była zadbana. Szybko znaleźliśmy w internecie informację o tym, że jest to teren cmentarza żydowskiego, który najpierw został zniszczony przez Niemców w czasie ostatniej wojny a potem w okresie PRLu uległ całkowitemu zniszczeniu i zapomnieniu. Zaczęliśmy się zastanawiać jak to miejsce, kiedyś mogło wyglądać i jak by dziś wyglądało, stojąc w sąsiedztwie współczesnej infrastruktury. Właśnie tak powstała koncepcja przeźroczystych macew na terenach pokirkutowych. Jako niewidzialna pamięć, którą możemy sobie tylko wyobrazić w codziennych, prozaicznych miejscach. Wiele, z około 1200 cmentarzy żydowskich jakie funkcjonowały na terenie Polski do 1939 roku, jest dziś polami czy nieużytkami, zaś teren wielu został ponownie zagospodarowany i mało kto zna ich dawną role. Często zlokalizowanie ich bywa trudne.
Realizacja projektu „Obecnie nieobecni - currently absent” to nie tylko zdjęcia, ale i wiele rozmów z ludźmi pamiętającymi swoich żydowskich sąsiadów i ich życie, tradycje oraz właśnie cmentarze. Ze łzami w oczach wspominają, że leżeli na nich rodzice ich przyjaciół, znajomi, ludzie, których spotykali na codzień lub znają z opowieści… Ideą „Obecnie nieobecni - Currently absent" jest:
-Pokazanie minionej obecności nekropolii żydowskich w Polsce. -Upamiętnianie zniszczonych i zapomnianych miejsc wiecznego spoczynku, Polaków żydowskiego pochodzenia.
-Umożliwienie potomkom polskich Żydów rozsianych po całym świecie, choć w symboliczny sposób spojrzeć na stracone miejsca wiecznego spoczynku swoich przodków.
-Przypomnienie, że do czasów okupacji niemieckiej w Polsce od niemal 1000 lat wspólnoty żydowskie miały swoje miejsce i w całym kraju, nawet w najmniejszych miejscowościach zgodnie współistniały.
-Pokazanie, że współcześni Polacy pamiętają o swoich sąsiadach z przeszłości i dbają o tą pamięć.
-Udowodnienie, że totalitarne systemy wraz ze swoją chęcią niszczenia nie są w stanie wygrać z ludzką pamięcią.
Mimo, że projekt pokazuje cmentarze to w dużej mierze jest o życiu, cmentarze stanowią ostatni ślad każdego człowieka. Są trwałą pamiątką jeszcze wieki po życiu ludzi w określonej przestrzeni. Próba ich wymazywania jest przejawem zła sięgającego dalej niż tu i teraz, niż sam akt niszczenia, jest to próba mrocznego wpływania na przeszłości i przyszłość. Przywracanie pamięci o zniszczonych i zapomnianych nekropoliach dowodzi, że totalitaryzm i zło nigdy nie mogą wygrać. -Edukować i uświadamiać młode pokolenie, ponieważ przestrzeń, która dla dzisiejszych przechodniów jest zwykłym parkiem, placem zabaw, domem czy kawałkiem ulicy, jeszcze kilkadziesiąt lat temu była ważnym miejscem sakralnym dla ludzi zamieszkujących tą samą okolicę, ale w innym czasie.
Katarzyna Kopecka , Piotr Pawlak oraz Jan Janiak
LINKI Facebook https://www.facebook.com/obecnienieobecni
Nowe Miasto nad Pilicą
Zaręby Kościelne
