Gdzie jesteś? Rdz 3,9 - wystawa czasowa w Żydowskim Instytucie Historycznym
Gdzie jesteś? Rdz 3,9 - wystawa czasowa upamiętniająca 80. rocznicę zamknięcia getta warszawskiego w Żydowskim Instytucie Historycznym im. Emanuela Ringelbluma
Szabatowy dzień, w którym utworzono getto (16 listopada), był straszny. Ulica nie wiedziała, że getto zostanie zamknięte, dlatego spadło ono na ludzi jak grom z jasnego nieba. – pisał jesienią 1940 roku Emanuel Ringelblum, twórca Podziemnego Archiwum Getta Warszawy. Dokładnie 80 lat później Żydowski Instytut Historyczny upamiętniając tamte zdarzenia przygotował wystawę pt. Gdzie jesteś? Rdz 3,9.
16 listopada 1940 roku zamknięto i odizolowano zostało getto warszawskie. Liczącą czterysta tysiące osób społeczność żydowską odcięto od reszty świata i zamknięto na obszarze o powierzchni zaledwie 307 ha. O tym, co czuli mieszkańcy getta, jak komentowali zamknięcie jego granic, czego się obawiali i skąd czerpali nadzieję, wiadomo głównie dzięki dokumentom zachowanym w Archiwum Ringelbluma. Poprzez materiały źródłowe takie jak: zebrane relacje, świadectwa rysunkowe oraz dokumentację fotograficzną twórcy wystawy Gdzie jesteś? Rdz 3,9 spróbują przybliżyć odwiedzającym Instytut graniczne stany emocjonalne i egzystencjalne, jakich doświadczały setki tysięcy ludzi stłoczonych w centralnej części Warszawy, za murem.
Bóg zwraca się do nas pytaniem: gdzie jesteś? Nie jest to pytanie o miejsce zamieszkania, adres, ale o to, kim jesteśmy, co wiemy o sobie, gdy poznajemy siebie w sytuacji utraty niewinności i gdy rodzi się pierwsze poczucie winy. – podkreśla jeden z kuratorów wystawy, dyrektor ŻIH, prof. Paweł Śpiewak.
Ekspozycja podzielona została na jedenaście stanowisk, punktów granicznych m.in. takich jak strach, bezczas, niepewność czy głód wyznaczających doświadczenie życia oraz śmierci w getcie warszawskim. Istotę poszczególnych części można zrozumieć słuchając na specjalnie przygotowanych audioguide’ach relacji zebranych w Archiwum Ringelbluma, patrząc na obrazy i zdjęcia wykonane w getcie. Za dobór oraz opracowanie prezentowanych rysunków odpowiada dr Piotr Rypson, główny kurator ŻIH, współtwórca tej ekspozycji, a za kolekcję fotograficzną Anna Duńczyk-Szulc, autorka książki i kuratorka wystawy poświęconej zdjęciom z Archiwum Ringelbluma. Kluczowym elementem całości są wspomniane nagrane relacje z getta, czytane przez aktorów: Magdalenę Lamparską, Jerzego Radziwiłowicza, Mateusza Damięckiego oraz Martina Budnego w reżyserii Agnieszki Olsten.
Architektura wystawy i sposób poruszania się po niej widzów mają przybliżyć doświadczenie egzystencji w getcie – jednak bez próby inscenizacji czy stosowania ekspresyjnej scenografii. Chcielibyśmy, aby w stanach granicznych, których dotykamy na wystawie, widzowie odnaleźli również przekaz uniwersalny, odnoszący się także do innych miejsc i zdarzeń. – zaznaczają twórcy ekspozycji.
Na wystawie pokazywany jest archiwalny film zarejestrowany w 1941 roku na taśmie 8 mm przez Alfonsa Ziółkowskiego, który miał przepustkę pozwalającą na wejście do getta. Materiał został udostępniony ŻIH przez Ericka Bednarskiego.
Wystawa: Gdzie jesteś? Rdz 3,9
Termin: 16.11.20-25.04.21
Kuratorzy: Paweł Śpiewak, Piotr Rypson
Współpraca kuratorska: Anna Duńczyk-Szulc, Agnieszka Olsten
Organizator: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma
Aranżacja wystawy: Marcin Kwietowicz, Aneta Faner
Opracowanie graficzne: Jakub Woynarowski
Relacje czytają̨: Magda Lamparska, Martin Budny, Mateusz Damięcki, Jerzy Radziwiłowicz
Współpraca promocyjna: Steinke Communications
Patronat honorowy: Prezydent m.st. Warszawy
Wideo zapowiedź wystawy i rozmowa z kuratorami: https://youtu.be/7QqNXjHtSH8
Treści wokół wystawy dostępne online:
▪ Prezentacja fragmentu wystawy w postaci fotografii i rysunków oraz rozmowa Agnieszki Obszańskiej z kuratorami wystawy, prof. Pawłem Śpiewakiem i dr Piotrem Rypsonem, https://youtu.be/7QqNXjHtSH8
▪ Piękny katalog wystawy "Gdzie jesteś? Rdz 3,9", zaprojektowany przez Jakuba Woynarowskiego, który do 15 grudnia można bezpłatnie pobrać pod adresem: http://www.jhi.pl/blog/2020-11-16-pobierz-katalog-wystawy-na-80-rocznice-zamkniecia-getta-warszawskiego
▪ Zapis rozmowy z aktorami, którzy przeczytali przejmujące relacje społeczności żydowskiej, zachowane w Archiwum Ringelbluma, nagrania są częścią wystawy i animacji. Goście: Magdalena Lamparska, Mateusz Damięcki, Jerzy Radziwiłowiczem i Martin Budny, spotkanie prowadziła Agnieszka Obszańska. https://youtu.be/reyPWCPvI2E
▪ Animacje odnoszące się do punktów granicznych prezentowanych na wystawie, w reżyserii Jacka Papisa i w opracowaniu znanych grafików do kompozycji muzycznych Michała Jacaszka mają premiery dwa razy w tygodniu, dostępne:
- Rozdział drugi, „Granica muru”, https://youtu.be/N4IfOzXUeUM
- Rozdział trzeci, „Granica głodu”, https://youtu.be/8F1pTecMCfQ
- Rozdział dziewiąty, „Granica wiary”, https://youtu.be/OTAo4FnnN6c
▪ Cykl spotkań i seminariów online z udziałem badaczy i badaczek oraz artystów związanych z ŻIH wokół wystawy Gdzie jesteś? Rdz 3,9. Więcej informacji na www.jhi.pl
Całość obchodów została dofinansowana ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Wybrane wydarzenia wokół wystawy Gdzie jesteś? Rdz 3,9 są finansowane przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszu EOG oraz przez budżet krajowy.
Organizatorzy zastrzegają sobie możliwość wprowadzania zmian, stosownie do bieżącej sytuacji epidemiologicznej.
