Litwa. Dwa stulecia fotografii
Fotografia litewska ma swoje zasłużone miejsce w kanonie światowym. Różnorodna i twórcza, często oddziałuje na widza za pomocą silnych emocji. Jej wyjątkowy styl, który wyłonił się na przestrzeni lat, wynika z kulturowych, historycznych i geograficznych uwarunkowań Litwy.
Pionierzy i indywidualiści
Litewscy fotografowie zawsze stawiali na indywidualność. Otwarci na nowe wyzwania i innowacje, nie bali się poszukiwać własnego artystycznego głosu. Eksperymentowali z różnymi koncepcjami, technikami fotograficznymi czy montażem, dlatego ich twórczość niejednokrotnie jest zaskakująca i oryginalna.
Prace wybrane przez międzynarodowe grono kuratorów – Adama Mazura, Natalię Żak oraz Vilmę Samulionytė – wyeksponowano na wystawie tak, by pokazać współzależności między kolejnymi pokoleniami artystów i artystek oraz przekształcanie poszczególnych motywów. Zaczynając od XIX-wiecznych poszukiwań pionierów fotografii, przez XX-wiecznych klasyków gatunku, po zdjęcia artystów i artystek współczesnych, narracja kreśli szeroką panoramę fotografii litewskiej. Twórcy tej miary co Józef Czechowicz, Stanisław Kazimierz Kossakowski lub klasycy „litewskiej szkoły fotografii” Antanas Sutkus, Romualdas Rakauskas i Romualdas Vikšraitis zestawieni są z kolejną generacją twórców, takich jak Tadas Kazakevičius, Indrė Šerpytytė czy Paulius Petraitis. Klimatyczne zdjęcia pokazują kraj zanurzony w tradycji, ale też otwarty na współczesność. Wystawa przypomina o związkach pomiędzy litewską i polską kulturą fotograficzną. Obok ujęć Wilna autorstwa Jana Bułhaka pojawią się prace współczesnych artystów: na przykład litewsko-polskiego duetu Eglė Kulbokaitė i Doroty Gawędy oraz powstała specjalnie na wystawę instalacja fotograficzna Roberta Kuśmirowskiego.
Z chmur do rzeczywistości
Natura na Litwie jest najważniejszym nośnikiem wartości ponadczasowych, stąd część prac skupia się na pięknie przyrody. Fotografie ilustrują powolne zmiany w krajobrazie i długie trwanie istotnych dla tego kraju miejsc kultu oraz pamięci, odnoszących się też do litewskiej mitologii. Chętnie wykorzystywany jest kontrast – zarówno wizualny, jak i tematyczny – między światłem a ciemnością, naturą a ludzką obecnością, dziedzictwem a nowoczesnością.
Litewscy twórcy często koncentrują się na emocjach, kontemplacji i niuansach. Ich zdjęcia są głębokie, introspektywne, a jednocześnie poszukują historii, które są uniwersalne i zrozumiałe dla różnych odbiorców. W pracach wielu artystów pojawia się temat odkrywania tożsamości narodowej i indywidualnej. Nierzadko kierują oni swoją uwagę na społeczne i polityczne aspekty życia, szczególnie z okresu transformacji ustrojowej po upadku Związku Radzieckiego. Dokumentując codzienną egzystencję, tradycję i przemiany kulturowe, starają się uchwycić unikalną atmosferę Litwy.
Wystawa w konwencji „slow”
Aranżacja ekspozycji w Galerii MCK pozwala na jej powolne zwiedzanie. Dzięki temu możliwe jest kontemplacyjne odbieranie zdjęć oraz przyglądanie się detalom, subtelnościom i kontekstom. Zwłaszcza tym charakterystycznym dla litewskiej fotografii, którymi są poetyckość, spokój, melancholia, odnajdywanie piękna i inspiracji w powszednich, zwykle niedocenianych sytuacjach. Autorzy często korzystają z naturalnego światła, starają się złapać odpowiednią chwilę, aby nadać zdjęciom szczególną głębię i nastrój.
Fotografia w MCK
„Litwa. Dwa stulecia fotografii” jest kolejną po „Fotoblok. Europa Środkowa w książkach fotograficznych” (2019) i „Nie tylko Bauhaus. Międzywojenna fotografia niemiecka i polskie tropy” (2021) ekspozycją, w której MCK opowiada o historii Europy Środkowej za pomocą tego medium. Towarzyszy jej pięknie wydany album w językach polskim i angielskim, uzupełniony esejami wybitnych znawców tematu. Wystawa wpisuje się również w tegoroczne obchody jubileuszu 700-lecia Wilna i jest częścią bogatego programu krakowskich wydarzeń prezentujących kulturowe dziedzictwo naszych sąsiadów.
Ekspozycję będzie można oglądać w Galerii MCK od 16 czerwca do 24 września 2023 roku.
Partnerem projektu jest Lithuanian Photographers’ Association (Litewskie Stowarzyszenie Fotografów). Wystawa została zrealizowana przy wsparciu finansowym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Gminy Miejskiej Kraków, a także Lithuanian Council for Culture (Litewskiej Rady Kultury).
___________________________________________________________________________
Koncepcja programowa MCK
Agata Wąsowska-Pawlik, Łukasz Galusek
Kuratorzy
Adam Mazur, Vilma Samulionytė, Natalia Żak
Współpraca kuratorska
Monika Rydiger
Aranżacja plastyczna
Anna Wisz
Produkcja wystawy
Karolina Wójcik
Tłumaczenie na język angielski
Jessica Taylor-Kucia
Identyfikacja wizualna i projekt katalogu
Kuba Sowiński
Współpraca
Joanna Biegacz, Jan Burnatowski, Ewa Czarnecka, Gintaras Česonis, Marzena Daszewska, Dawid Górny, Magdalena Grabias, Joanna Hojda-Pepaś, Agata Klejzerowicz, Dorota Korohoda, Daniel Krawczyk, Adam Ladziński, Paulina Małochleb, Aleksandra Marczuk-Radoszek, Regina Mynarska, Paulina Orłowska-Bańdo, Łukasz Pieróg, Aleksandra Rak, Agnieszka Sachar, Anna Sawłowicz, Gytis Skudžinskas, Klaudia Słupek, Natalia Strzelecka, Paulina Sweet, Anna Śliwa
