Zamrażamy ruch

Jednym z pierwszych celów, które obierają sobie początkujący fotoamatorzy, jest dążenie do jak największej ostrości zdjęcia. Stąd częste pytania o to, który obiektyw „jest najostrzejszy” i nadużywanie małych otworów przysłony (im mniejszy otwór, tym większa głębia ostrości). Wszystko ma być ostre. Najczęściej polecane akcesorium fotograficzne, czyli statyw, i systemy sprzętowej stabilizacji obrazu również mają za zadanie pomóc w uzyskaniu ostrych zdjęć, ponieważ pozwalają uniknąć poruszenia wynikającego z drgania ręki fotografa.

Jest jednak jeden aspekt związany z ostrością, na który nie mamy wpływu – ruch fotografowanego obiektu, którego żadna nowinka techniczna nie potrafi zatrzymać. A zdjęcie superostre to dla wielu osób jednocześnie zdjęcie przedstawiające dynamiczną akcję dosłownie zatrzymaną w kadrze. Fotografia ukazuje obraz, który często umyka podczas obserwacji gołym okiem. Nie zawsze takie podejście najlepiej oddaje nastrój chwili (wielokrotnie zachęcaliśmy na łamach „Szerokiego Kadru” do robienia zdjęć lekko poruszonych, które często znacznie wierniej ukazują ruch), ale warto wiedzieć, jak wykonać takie zdjęcie.

Dzięki zastosowaniu krótkiego czasu ekspozycji możemy korzystać z trybu zdjęć seryjnych. Fotografując dynamicznie zmieniającą się akcję, łatwo stracić ciekawe ujęcie. Dlatego dla pewności warto wykonać od razu całą serię – niewykluczone, że znajdą się w niej kompozycje, których nie zauważyliśmy w trakcie fotografowania, a które są warte zachowania.

Mimo dużej odległości dzielącej surfera i fotografa, wykorzystanie długoogniskowego obiektywu wymusiło użycie czasu 1/1000 sekundy.

biegacz rowerzysta skuter samochód Czas otwarcia migawki niezbędny do zamrożenia ruchu dobieramy m.in. w zależności od jego prędkości. Najdłuższy będzie mógł być ten, który posłuży do sfotografowania biegacza, najkrótszy ten, którego użyjemy, robiąc zdjęcie jadącego samochodu.

Wszystkie powyższe wskazówki dotyczą obiektów poruszających się mniej więcej prostopadle do osi optycznej obiektywu, czyli równolegle do płaszczyzny materiału światłoczułego. Zupełnie inaczej jest, gdy fotografowany obiekt zbliża się do aparatu (lub się od niego oddala). Wtedy niezależnie od szybkości ruchu do zamrożenia akcji nie jest niezbędny tak krótki czas otwarcia migawki jak wtedy, gdy ruch odbywa się prostopadle do osi optycznej obiektywu. Zawdzięczamy to m.in. głębi ostrości, która ratuje fotografa, jeśli między momentem ustawienia ostrości (czy to automatycznym, czy też manualnym) a chwilą wyzwolenia migawki fotografowany obiekt się do nas zbliży. Poza tym zakres ruchu (oczywiście mowa o ruchu na powierzchni planowanego kadru, a nie w rzeczywistości), jaki ma miejsce w tym samym czasie, jest znacznie mniejszy, jeśli ruch odbywa się prostopadle do płaszczyzny materiału światłoczułego, niż gdy jest do niej równoległy.

Ruch prostopadły do płaszczyzny materiału światłoczułego nie wymaga użycia tak krótkich czasów, jak ruch przebiegający równolegle do powierzchni matrycy.

Ruch ruchowi nierówny, czyli im szybciej, tym krócej

Co to znaczy „czas odpowiedni do sytuacji”? To znaczy taki czas, jaki pozwoli zatrzymać w kadrze fotografowaną sytuację. Każdy ruch wymaga innego czasu otwarcia migawki. Najprościej da się to wytłumaczyć tak, że im szybszy ruch, tym krótszy czas otwarcia migawki jest niezbędny do „zamrożenia” sytuacji.

Innego ustawienia użyjemy, fotografując biegacza; innego, kiedy będziemy robili zdjęcia rowerzyście, a jeszcze innego, uwieczniając samochody uczestniczące w rajdzie samochodowym. Pozornie wydaje się, że do zatrzymania akcji w kadrze niezbędny jest czas otwarcia migawki na poziomie przynajmniej 1/1000 sekundy. Tymczasem w niektórych sytuacjach wystarczy np. 1/30 sekundy – choćby wtedy, kiedy robimy zdjęcia komuś uprawiającemu jogging. Prostej recepty (np. w formie wygodnej tabelki) nie ma, nie obędzie się bez eksperymentów. A wszystko dlatego, że nie tylko szybkość ruchu jest tu kluczowa. Duże znaczenie ma też jego kierunek i odległość, jaka nas dzieli od fotografowanego obiektu. Zacznijmy od kierunku.

1 s 1/60 s Nie zawsze zatrzymanie akcji (w tym wypadku - biegu górskiego strumyka) da najlepsze rezultaty. Czasem najbliżej wrażenia, jakie wywołuje u nas dana sytuacja, będzie zdjęcie wykonane przy długim czasie ekspozycji - koniecznie ze statywu.