Wykorzystanie niedoskonałości

Wstęp

Większość czasu spędzonego na nauce podstaw fotografii początkujący poświęcają dążeniu do zdjęć jak najbardziej poprawnych technicznie. I słusznie - tylko osiągnąwszy pewną biegłość, można w pełni świadomie wybrać technikę, sprzęt i kompozycję odpowiednie dla danej sytuacji zdjęciowej. Tylko wtedy będziemy potrafili bronić naszych twórczych decyzji.

Co prawda na pewnym etapie nauki zasady są niezwykle ważne, ale w pewnym momencie, na określonym poziomie zaawansowania możemy z czystym sumieniem przypomnieć sobie nieco przewrotną maksymę, która przekonuje, że reguły istnieją po to, żeby je łamać. I właśnie do pójścia pod prąd, gloryfikacji i twórczego wykorzystania estetyki błędu będę was dziś namawiał.

Wierność rzeczywistości i przewidywalność rezultatów

Na potrzeby niniejszego artykułu załóżmy, że białe jest czarne, a czarne - białe. I tak jak zazwyczaj (przynajmniej na etapie nauki) dążymy do zdjęć jak najostrzejszych, najbardziej klarownych i wiernych rzeczywistości, tak tym razem celem będą efekty, których staramy się wystrzegać. Nieprzejednani wrogowie stają się sojusznikami.

Oczywiście nie unikniemy nieprzewidywalności w stu procentach - wszak liczymy właśnie na efekt zaskoczenia, zgodnie z maksymą: „spodziewaj się niespodziewanego”. Kluczowe jest jednak przede wszystkim odejście od schematu. Ostrości przeciwstawmy nieostrość, neutralnym kolorom - przesunięcie barwne lub wręcz dominantę jednego koloru, idealnie skorygowanej optyce - zniekształcenia albo brak obiektywu, precyzyjnie dobranym parametrom ekspozycji - mocne prześwietlenie lub niedoświetlenie, wysokiej rozdzielczości matrycy lustrzanki cyfrowej - niską jakość aparatów wbudowanych w telefony komórkowe itd. itp. Możliwości są praktycznie nieograniczone. Zresztą wystarczy pomyśleć, na ile sposobów można się pomylić i zepsuć zdjęcie, a temat gotowy.

Fotografując w deszczowy dzień przez szybę samochodu, podkreślimy niżowy nastrój jesiennej szarugi (po lewej), a dzięki przesunięciu kolorów, dużym szumom i oświetleniu od dołu zwykłe palmy przy śródziemnomorskim bulwarze nabierają charakteru rodem z filmu Davida Lyncha (po prawej).

Szumy, analizowane zazwyczaj przy stuprocentowym powiększeniu obrazu na ekranie monitora, mogą stać się elementem budującym nastrój zdjęcia. Połączone z niskim kontrastem i redukcją tonacji kolorystycznej do skali szarości wprowadzają atmosferę tajemniczości, odrealniają fotografowaną scenę. Mimo widocznej na pierwszy rzut oka niepoprawności ujęcia, nawet amator doceni ten zabieg i zorientuje się, że to nie błąd, lecz celowe działanie fotografa.

Jak widać, wiele ciekawych rezultatów osiągniemy, ograniczając działanie systemów ułatwiających prawidłowe naświetlenie fotografii, dobór odpowiedniego ustawienia równoważenia bieli itd. Ale może zupełnie zrezygnować z możliwości wykonania dobrego – ale szablonowego, stereotypowego – zdjęcia, decydując się na wykorzystanie słabego sprzętu? Warto zabawić się w fotografowanie zaimprowizowaną kamerą otworkową (patrz: ramka) lub na jakiś czas zamienić lustrzankę cyfrową na aparat wbudowany w telefon komórkowy – najlepiej jak najprostszy, żeby nie robił za dobrych zdjęć. Jeśli kieszeń spodni wypycha nam najnowszy model komórki (wg producenta czy sprzedawcy wyróżniający się m.in. jakością fotografii), pożyczmy coś starszego od znajomych. Dzięki temu nie będziemy już musieli myśleć o ograniczaniu możliwości aparatu, ponieważ będą one i tak dość niewielkie.

Głównym celem niniejszego artykułu jest nie tyle zachęcanie, byście celowo robili „złe” zdjęcia (choć na początkowe przełamanie przyzwyczajeń zalecam poniższe ćwiczenia), lecz namówienie was, żebyście nie odrzucali automatycznie tych najbardziej nieudanych klatek (kasując je bezpowrotnie), które powstały przypadkiem. Warto spojrzeć na nie świeżym okiem w poszukiwaniu czegoś ciekawego. Mogą się wśród nich kryć prawdziwe perełki.