Miasto nocą

Lista tematów

Nocne miasto możemy pokazać na wiele sposobów. Może ono być tłem dla reportażu, możemy też skoncentrować się na jego aspekcie krajobrazowym. Wychodząc z domu, dobrze mieć plan, który bardzo ułatwia pracę. Warto jednak czasem dać się ponieść emocjom, ponieważ nocne widoki potrafią fascynować.

Światła nocnego miasta zmieniają fotografowaną architekturę. Wiedzą o tym filmowcy, którzy nocą zamieniają najbardziej nawet obskurne okolice w cywilizowany świat. Oczywiście trudno pokazać Łódź jako Las Vegas, ale nocą wygląda ona dużo ciekawiej niż za dnia. Możemy więc zrobić w naszej rodzinnej miejscowości serię nocnych „widokówek”. Puste ulice pozwalają pokazać popularne miejsca niezasłonięte tłumami ludzi i sznurami samochodów. Same układy jasnych lamp pokazanych na tle ciemnego nieba mogą dać fascynujące rezultaty.

Nocne miasto może też być tematem reportażu. Ponieważ na ulicach jest mniej osób, jego bohaterowie mogą być pokazani w bardziej bezpośredni sposób. Nocny reportaż wymaga doświadczenia zwłaszcza w kwestii radzenia sobie z nieprzewidzianymi sytuacjami (czytaj: wielu nie życzy sobie, by ich fotografowano), może jednak pokazać strony życia niewidoczne za dnia. Mnie osobiście fascynuje

miasto, które budzi się do życia. To w nocy na ulicach pojawiają się osoby odpowiedzialne za jego sprawne funkcjonowanie. Ulice są sprzątane, do sklepów dowozi się towar, pracownicy MPK spawają szyny... Niewidzialne dla „dziennych” oczu życie toczy się na całego.

Lista problemów

Lista potencjalnych tematów nocnej fotografii jest bardzo długa. Niestety, równie długa jest lista problemów technicznych, z którymi można się spotkać. Podstawowym jest kwestia zachowania równowagi podczas naświetlania klatki. Często zdarza się, że zarejestrowany kadr nie do końca przypomina to, co widziało nasze oko. Wynika to z różnic w działaniu oka i matrycy. Oko wędruje po motywie i składa gotowy obraz z kilku elementów. Kiedy patrzymy na jasne pola - źrenica zamyka się, kiedy zaś kierujemy wzrok w ciemność - następuje jej otwarcie. W rezultacie scena, którą fotografujemy, ma wyrównaną jasność. Matryca rejestruje wszystko jednocześnie - to, co jest ciemne, zostanie ciemne. Jedynym wyjściem z tej sytuacji jest fotografowanie, kiedy mamy jeszcze trochę światła dziennego. Brzmi to paradoksalnie, ale najlepsze nocne zdjęcia powstają właśnie wieczorem i wczesnym rankiem. Nocne światła są już wtedy zapalone, dając odpowiedni nastrój, a światło naturalne zapewnia odpowiednie naświetlenie tła. Aby się o tym przekonać, warto zrobić pierwsze ćwiczenie opisane na końcu artykułu.

Nocna fotografia wymaga też innego niż zazwyczaj podejścia do pomiaru światła. Jasne latarnie uliczne lub sklepowe witryny potrafią oszukać najbardziej nawet zaawansowane światłomierze. Ilość światła, które emitują, jest bardzo duża w stosunku do oświetlenia najciemniejszych obszarów klatki. Aby uniknąć zdjęć typu bardzo jasne/czarne, musimy eksperymentować. Zaawansowani mogą skorzystać z pomiaru punktowego - mierząc te miejsca klatki, na których najbardziej im zależy. Posiadacze małych kompaktów nie mają tej możliwości. Każdy aparat ma jednak pamięć pomiaru światła. Wystarczy skierować aparat w dół, w stronę powierzchni ulicy i nacisnąć spust migawki do połowy, a dopiero później (z palcem cały czas delikatnie wciskającym ów przycisk) skomponować kadr.

Niezastąpiona nocą staje się funkcja bracketingu, ponieważ efekt naświetlania jest czasem trudny do przewidzenia. Nocą nie ma bowiem idealnego punktu odniesienia. Warto więc zobaczyć, jak wygląda ten sam motyw uchwycony jaśniej lub ciemniej. Również same parametry ekspozycji wpływają na wygląd nocnych zdjęć bardziej niż za dnia.

Mocne zamknięcie przysłony prowadzi czasem do powstawania gwiazdek wokół jasnych latarni. Komu celowo zależy na tym efekcie - może spróbować z przysłoną f/16-22. Czas ekspozycji znacznie się wydłuża, więc wszystkie obiekty, które się poruszają, będą na zdjęciu rozmyte. Dotyczy to zwłaszcza samochodów, które zostawiają za sobą jasne smugi świateł. Warto wcześniej sprawdzić, jaki czas ekspozycji daje najlepszy efekt. Rozmazane mogą być również sylwetki spacerujących ludzi, chyba że... fotografujemy ich w otoczeniu jasnych budynków - dzisiejsze miasta są czasem zaskakująco jasne. Zwłaszcza w otoczeniu sklepów, kin i biurowców mamy nocą bardzo dużo światła. Przechodniów można wtedy zarejestrować np. jako ciemne sylwetki na jasnym tle.

Kolejnym problemem nocnej fotografii jest wybór odpowiedniego balansu bieli - zresztą nie ma jednego poprawnego ustawienia. Zwłaszcza dziś: na jednym kadrze możemy zmieścić zwykłe żarówki wolframowe, lampy sodowe i rtęciowe oraz świetlówki. Każda daje inne światło, każda wymaga innego równoważenia bieli. A ustawienie może być tylko jedno. Trudno więc się dziwić, że kolory nocnych zdjęć w niczym nie przypominają rzeczywistości. Moim zdaniem nie jest to wada - nierealna kolorystyka podkreśla jedynie nastrój nocnych fotografii.

Nocą pojawiają się też wielkie problemy z szumami matrycy. Jak wiadomo, powstają one przy długich czasach ekspozycji i ustawieniu wysokiej czułości. Na dodatek najlepiej widać je na dużych ciemnych powierzchniach. Z oczywistych względów problem ten dotyczy nocnych fotografii. Pamiętajmy więc, by unikać najwyższych czułości. Kwestie ciemności tła możemy obejść, fotografując o odpowiedniej porze (czyli raczej wieczorem, a nie nocą).

Zabierając się do nocnych zdjęć, trzeba pomyśleć o bardziej prozaicznych kwestiach. W chłodzie baterie rozładowują się bardzo szybko, warto więc mieć w kieszeni naładowany akumulator zapasowy. Również nasz organizm wymaga ochrony. Nawet jeśli nie ma mrozu, po kilkunastu minutach spędzonych nieruchomo przy statywie zaczynają nam drętwieć palce. Pamiętajmy, by ubierać się bardzo, ale to bardzo ciepło. Znacznie cieplej niż sugerują to warunki atmosferyczne. Zawsze zastanawiałem się, dlaczego filmowcy nawet w letnie wieczory siedzą w grubych kurtkach. Kilka prób z nocną fotografią przekonało mnie, że mają rację. W naszej torbie powinny znaleźć się również: termos, kanapki i latarka. Kto wie, czy uwagi zawarte w niniejszym akapicie nie są najważniejsze. Dobrych zdjęć miasta nocą nie zrobimy pewnie za pierwszym razem, a jeśli podczas pierwszej wyprawy stracimy zapał, nie zrobimy ich nigdy. Kilka prób może zaprowadzić nas bardzo daleko. Po co marnować taką szansę?