Krok po kroku – 5 minut przy komputerze – Jak skalibrować monitor
Dowiedz się, jak sprawić, by kolory na odbitce odpowiadały kolorom na ekranie
1. Po co kalibrować monitor? Jaki to ma wpływ na pracę fotografa?
Moim celem jest wydrukowanie fotografii na papierze, bo jestem fotografem starej daty i to odbitkę uznaję za zwieńczenie fotograficznego procesu. Potrzebuję zatem zobaczyć swoje zdjęcie. Kupiłem monitor Eizo CS230 (najniższy model z gamy monitorów dla fotografów) i przypiąłem go kablem poprzez łącza, które zapewniają odpowiednią jakość przesyłu danych (w tym wypadku DisplayPort). Czy to załatwia sprawę? Nie. Konieczna jest jeszcze kalibracja (regulacja) monitora za pomocą zewnętrznego urządzenia zwanego kalibratorem (kolorymetrem).
Czy można to robić „na oko”? Nie, ponieważ każde oko jest inne i inaczej postrzega barwy, na co wpływ mogą mieć też takie czynniki jak kolor ścian w pomieszczeniu. Czy można skalibrować monitor w laptopie? Można, ale należy pamiętać, że ekran o grubości 2-3 mm ma trochę inne możliwości niż ekran o grubości 20-30 mm. Właśnie dlatego należy skorzystać z uniwersalnego czujnika, ustawionego fabrycznie według pewnego wzorca (tak samo jak ustawia się światłomierze w aparatach według wzorca, którym jest szara karta Kodaka). Od razu uprzedzę, że obraz na takim monitorze, nawet po kalibracji, będzie nam się wydawał nieatrakcyjny: niższy kontrast, kolory nie będą tak nasycone jak na telefonie, tablecie itp.; ale przecież tak właśnie zreprodukuje naszą fotografię papier.
Zajmę się tzw. kalibracją programową, dostępną we wszystkich monitorach podłączonych do karty graficznej. Polega ona na tym, że to właśnie ową kartę graficzną (a właściwie kalibrator) będziemy ustawiać tak, żeby prawidłowo wyświetlała kolory na naszym monitorze. Chodzi o to, że żeby każdy zainteresowany nauczył się profilować monitor, który aktualnie ma pod ręką. Musimy pamiętać, że jest to kalibrowanie zestawu monitor+karta graficzna w komputerze i jeżeli coś w tym zestawie postanowimy wymienić, to należy ponownie stworzyć profil dla nowego zestawu.
2. Przygotowanie do kalibracji
Ustawienie monitora przez kolorymetr trwa kilka minut, ale proces zaczyna się dużo wcześniej. Kilkadziesiąt minut przed kalibracją należy włączyć zestaw po to, żeby się nagrzał. Warto w tym czasie zwiększyć jasność do maksimum – to przyspieszy proces nagrzewania. Czas ten możemy przeznaczyć na instalację oprogramowania. Będę korzystał z kolorymetru DataColor Spyder5 Express. To urządzenie najbardziej przystępne cenowo na rynku, ale ma też swoje ograniczenia (np. nie mierzy poziomu natężenia światła w pomieszczeniu).
Oprogramowanie jest intuicyjne i prowadzi użytkownika przez cały proces. Pamiętajmy, że wszystko powinno być nieskazitelnie czyste: matryca nie może być zakurzona, tłusta ani nosić śladów nieumiejętnego czyszczenia ściereczkami do ekranów. Mogłoby to przekłamać odczyt kolorymetru. Żadne ciała obce nie powinny znajdować się też na uszczelnieniu (matowa obwódka wokół sensora).
Pierwszym etapem jest ustawienie płaszczyzny matrycy pod odpowiednim kątem. Kolorymetr musi przylegać do jej powierzchni tak, żeby ani nie odstawał, ani nie naciskał na nią zbyt mocno. Kolejny etap to umiejscowienie kalibratora na matrycy. Jakość monitora, poza wyświetlaną paletą kolorów, to także równomiernie podświetlenie na całej powierzchni matrycy. Można wtedy zrobić pomiar w dowolnym miejscu. My podejdziemy do tego tradycyjnie i umieścimy kolorymetr na środku ekranu (oprogramowanie do Spytera5 w wersji Express samo wyśrodkuje okno ze wskaźnikiem umieszczenia urządzenia), okno programu należy więc odpowiednio wyśrodkować. Kalibrator umieszczamy na ekranie dopiero w chwili, gdy program nas o to poprosi.
3. Ustawienia wstępne
Po uruchomieniu programu zobaczymy ekran powitalny, a na nim wszystkie kroki, które będziemy musieli wykonać (i odhaczyć).
Pierwszy mamy już za sobą – jest to rozgrzanie matrycy poprzez półgodzinną nieprzerwaną pracę (należy wyłączyć automatyczne oszczędzanie energii i wyłączanie monitora). Kolejny to upewnienie się, czy w kierunku matrycy nie pada intensywne światło. Pomimo uszczelnienia, o którym pisałem wcześniej, kolorymetr nie jest przyssany do monitora i może wpuścić światło, jeżeli w jego otoczeniu będzie zbyt jasno.
Następnie musimy zresetować ustawienia wyświetlacza. Robimy to z poziomu menu monitora. Czasem może się okazać, że monitor nie posiada własnego menu (np. monitory firmy Apple, w których można tylko sterować jasnością). Wtedy nie ma co resetować. Resztą zarządza się z poziomu systemu operacyjnego (resztą, czyli zmianą profilu kolorystycznego i obrotem wyświetlanego obrazu w wyświetlaczach zewnętrznych).
Po resecie program poprosi nas o ustawienie temperatury barwowej (ponownie z poziomu menu monitora) i jasności. Bardziej zaawansowane modele kalibratora Spider same mierzą poziom oświetlenia w pomieszczeniu i sugerują nam odpowiedni poziom podświetlenia matrycy. Z jasnością nie można przesadzać, optymalna jasność monitora dla normalnych warunków oświetleniowych w pomieszczeniu (300–500 luksów) powinna wynosić 100–150 cd/m² (kandeli na metr kwadratowy). Jeżeli lubimy pracować nad zdjęciami do późnych godzin wieczornych, zalecam ustawienie niższej wartości. To sprawi, że nasz wzrok nie zmęczy się za szybko.
Ostatnim zadaniem jest podłączenie kalibratora do komputera za pomocą kabla USB. W kolejnej zakładce wybieramy monitor do skalibrowania. Jeżeli korzystamy z laptopa i podpiętego doń zewnętrznego monitora, możemy wykonać dwie kalibracje – dla każdego z urządzeń.
4. Przechodzimy do kalibracji
Po wyborze typu monitora (stacjonarny lub laptop) wybieramy producenta i ręcznie wpisujemy model. To, co wpiszemy, będzie nazwą naszego profilu ICC.
W następnym kroku naszym oczom ukaże się obrys naszego kalibratora (niczym z miejsca zbrodni) – w miejscu, w którym należy go umieścić.
Kiedy klikniemy przycisk NEXT, rozpoczną się pomiary, które potrwają kilka minut. W tym czasie ekran będzie zablokowany.
Jeśli kalibracja przebiegnie sprawnie, przejdziemy do okna końcowego, w którym system zaproponuje nam nazwę profilu oraz zapyta, po jakim czasie ma nam przypomnieć o konieczności wykonania nowego profilu. Po co? Otóż monitory się starzeją i żeby mieć pewność, że nasze kolory będą wyświetlane prawidłowo, musimy co jakiś czas odświeżyć profil.
5. Uwagi końcowe
Na zakończenie całego procesu kalibracji programowej możemy porównać efekty przed i po.
Chciałbym zwrócić uwagę na kilka istotnych rzeczy przy pracy z kolorem:
1. Pamiętajmy o tym, że liczba zmiennych powinna zostać zredukowana do absolutnego minimum. Mam tu na myśli nie tylko kwestie związane ze sprzętem komputerowym, ale także oświetlenie w pomieszczeniu, w którym pracujemy. Po pierwsze, niewskazana jest praca w całkowitych ciemnościach tylko ze świecącym w oczy monitorem. Ja lubię pracować wieczorami przy stłumionym oświetleniu w całym pomieszczeniu. W idealnym układzie temperatura barwowa powinna być zbliżona do tej ustawionej w monitorze (6500 K), ale dla mnie jest to światło zbyt chłodne i źle się przy nim czuję. Dopiero przy ostatecznej korekcji koloru i druku włączam oświetlenie referencyjne (wolnostojące lampki do oceniania wydruków, o których pisałem kiedyś w drugiej części poradnika o drukowaniu w domu ).
2. Nie ubierajmy się w jaskrawe kolory podczas pracy z fotografiami. Nasz kolorowy strój może odbić się w monitorze i będziemy korygowali kolory, które widzimy na matrycy, a których de facto nie ma na zdjęciu.
3. Podejmując decyzję o zakupie sprzętu (laptopa lub monitora), zastanówmy się nad zakupem wersji bez szyby. Fakt, coraz ciężej o taki sprzęt w gałęzi konsumenckiej, ale jeśli zainteresujemy się sprzętem (zwłaszcza monitorami) firm, które kolorem zajmowały się od zawsze (Eizo, Nec i niegdyś Barco) to okaże się, że szyba jest taką egzotyką jak jej brak w ofercie na przykład firmy Apple.
4. Dbajmy o higienę sprzętu, żeby uniknąć retuszowania plam, których nie ma na matrycy aparatu, a znajdują się na powierzchni monitora…
Zobacz podobne poradniki
Domowe drukowanie – część 1, czyli przygotowania
Domowe drukowanie – część 2, czyli stanowisko pracy i obróbka
Domowe drukowanie – część 3, czyli zegarmistrzowska robota
