Jak zrobiłem to zdjęcie – Krystian Bielatowicz, czyli od cyfry do wielkiego formatu

Nieśmiertelni i nieoczekiwana zmiana planów

Projekt Nieśmiertelni miał być pierwszym, który zamierzałem zrealizować kamerą wielkoformatową. Jednak taki aparat (Sinar F, 4×5 cali) udało mi się kupić dopiero kilka dni przed wyjazdem, dlatego uczyłem się go już w trakcie pracy na miejscu. Na wszelki wypadek wziąłem więc ze sobą część cyfrowego ekwipunku (pełnoklatkową lustrzankę Nikona i kilka obiektywów stałoogniskowych). Wolałem się zabezpieczyć.

Planowałem dwumiesięczny pobyt. Zacząłem pracę w małej wiosce nieopodal Teotihuacán. Miałem tam spędzić zaledwie parę dni, ale zostałem aż półtora tygodnia. Znajomy Polak mieszkający na miejscu poznał mnie ze starym Indianinem imieniem Nahui. Pochodzi on z plemienia Mexica (Azteków), które bardzo mnie zainteresowało – nie tylko dlatego, że ciekawi mnie ta kultura, ale też ze względów wizualnych (Aztekowie mają charakterystyczne rysy twarzy), więc postanowiłem poświęcić mu część czasu zarezerwowanego planowo na fotografowanie Majów.

Okazało się, że Mexiców jest bardzo niewielu – została już mała liczba „rodowitych” Azteków (cudzysłów ponieważ nawet oni nie mogą już być w 100% Aztekami), którzy nie dość, że wyglądają jak swoi przodkowie, to jeszcze kultywują ich tradycje. Chciałem ich dobrze poznać, zanim przejdę do fotografowania. Dobrą okazją były wspólne poszukiwania odpowiednich miejsc do portretów, które miałem w głowie. Ludzi już miałem, potrzebowałem jeszcze właściwego tła.

W poszukiwaniu tła

Na prezentowanym zdjęciu widać jednego z trzech synów Nahuiego – pierwszego przedstawiciela plemienia Mexica, którego poznałem. Mężczyzna jest umalowany w sposób symbolizujący śmierć, a w ręku trzyma kauczukową piłkę używaną do gry w pelotę – tradycyjną aztecką grę. Nahui i jego synowie przebierają się w tradycyjne stroje, które sami zrekonstruowali na podstawie historycznych źródeł, i tańczą w hotelach oraz restauracjach dla turystów. W ten sposób zarabiają na życie. Jednak kostiumy wykorzystują również prywatnie podczas obchodów tradycyjnych świąt, dlatego nie jest to jedynie „szopka” na pokaz, lecz wyraz rzeczywistego przywiązania do korzeni i niezgody na odejście tradycji w zapomnienie.

Jeździliśmy wspólnie po okolicy w poszukiwaniu odpowiedniej lokalizacji – potrzebowałem albo gładkiej ściany, albo muru ze wzorem, który dobrze by zagrał z malunkiem na ciele mężczyzny. Potrzebowałem też miękkiego światła i cienia, co w Meksyku nie jest zadaniem łatwym. W końcu ktoś zaproponował ścianę kościoła, która okazała się idealna. Pozostało zrobić zdjęcia.

Oczywiście skupiłem się na wielkim formacie – taki w końcu był plan. Jednak na wszelki wypadek zrobiłem dodatkowo kilka zdjęć lustrzanką cyfrową, którą wykorzystywałem też w sytuacjach, w których wielki format nie wchodził w grę (np. kiedy potrzebny był nietypowy punkt widzenia lub gdy brakowało światła).

Fakt, że korzystałem z kamery wielkoformatowej, oraz szczególna atmosfera, która towarzyszy rozkładaniu takiego zestawu, sprawiły, że bohaterowie moich zdjęć traktowali mnie wyjątkowo – oni również czuli, że to nie jest typowy sposób fotografowania. Ponieważ cała operacja trwa dość długo, mieliśmy też dużo czasu na rozmowy, dzięki którym dobrze się poznaliśmy.

Zmiana kierunku

Minął rok, a ja powoli nabierałem cieplejszych uczuć do tego „nieudanego” ujęcia z wielkiego formatu. Aż w końcu podjąłem decyzję o zastąpieniu fotografii cyfrowej zdjęciem nieostrym i zaświetlonym. Przestała mnie pociągać perfekcja cyfry, zacząłem z otwartymi ramionami witać niedoskonałości związane nawet z najbardziej pieczołowicie przeprowadzaną pracą na filmie. Prawdziwe życie jest niedoskonałe, a daleką przeszłość zwykliśmy pielęgnować we wspomnieniach przez filtr zmiękczający, bez wszystkich szczegółów – czyli dokładnie tak, jak to wygląda na tej fotografii. Do tego wielki format, który jest techniką bardzo starą, idealnie pasuje do tematu, którym się zajmowałem.

Myślę, że w ten sposób dokonało się moje odejście od fotografii podróżniczej (początkowo w kolorze, później w mniej dosłownej czerni i bieli) w stronę fotografii autorskiej. Zresztą Nieśmiertelni, czyli projekt, który miał potrwać dwa miesiące, nie dość, że przedłużył się o kolejne wyprawy do Ameryki, to jeszcze był impulsem do realizacji książki Milpa. Ale to już zupełnie inna historia.