Jak zrobić takie zdjęcie? Co widać w kropli?

Każda cyfrówka ma monitor LCD, na którym ogląda się zdjęcia tuż po ich zrobieniu. Można je więc kasować – i fotografować od nowa. Małe matryce kompaktów pozwalają na konstrukcję obiektywów, które bez problemu rysują ostro z bardzo niewielkich odległości – a to podstawowe wymaganie makrofotografii. Niestety każdy kij ma dwa końce. Skoro tak łatwo wykonać zdjęcie niewielkiego przedmiotu, wszyscy takie zdjęcia robią. W sieci pojawiły się tysiące kwiatków/liści/owadów… Lista najczęstszych tematów jest dość krótka. Czy w związku ze wzrostem liczby zdjęć poprawiła się jakość makrofotografii? Delikatnie mówiąc, raczej nie. Zafascynowani dostępem do nowej technologii nie zastanawiamy się zbytnio nad kwestią kreatywnego podejścia do motywu. W przeważającej większości dzisiejszych zdjęć makro nie widać żadnej refleksji nad zagadnieniami kompozycji, oświetlenia czy wręcz tematyki zdjęć.

W wielu sytuacjach rezygnacja z „prawidłowego” naświetlenia fotografii pozwala lepiej oddać nastrój chwili.

Dla potrzeb tego artykułu musimy założyć, że krople dzielą się na wiszące i leżące. Wiszące to na przykład rosa lub krople deszczu na trawach, łodygach roślin, drutach, sznurkach itp. Leżące to pojedyncze krople na płaskich, błyszczących powierzchniach (jak np. maska samochodu albo liść). Po co ten podział? Krople wiszące są owalne w przekroju, działają więc jak małe soczewki. Jeśli znajdziemy taką kropelkę wody na źdźble trawy, wewnątrz niej będzie widać pomniejszony (i odwrócony) obraz przedmiotów, które znajdują się za nią. Wystarczy, że kropla ta będzie na tyle wysoko nad ziemią, że aparat da się skierować poziomo, a zobaczymy w niej znajdujący się z tyłu krajobraz.

Kropelki leżące na powierzchni liścia, dzięki zjawisku napięcia powierzchniowego, mają kształt kuli – przyjrzyjcie im się dokładnie. Działają więc jak szkło powiększające. Doskonale widać w nich powiększenie szczegółów powierzchni znajdującej się pod nimi. Aby to zobaczyć, nie potrzeba wcale obiektywu makro. Widać je gołym okiem, wystarczy tylko odrobina cierpliwości.

Najlepsza pora do szukania rosy to oczywiście wczesny ranek. Bardzo wczesny – dziś na przykład wystarczająco jasno było około piątej rano. Potem rosa paruje. Oprócz obecności kropli wody poranki mają jeszcze inne zalety. Po pierwsze – kolory natury są świeże i żywe. Później nie mają już tej intensywności. Po drugie – kiedy słońce znajduje się tuż nad horyzontem, oświetlenie jest najbardziej plastyczne. Długie cienie podkreślają fakturę powierzchni i kształty fotografowanych obiektów. Nawet fotografując roślinki, możemy wtedy pokusić się o zrobienie zdjęć w tylnym oświetleniu – aparat da się skierować praktycznie poziomo w stronę słońca znajdującego się za fotografowanym obiektem. Po trzecie – rano jest cicho. W przenośni i dosłownie. Nawet w dużych miastach można o tej porze znaleźć miejsca, w których pełno jest owadów, ptaków i małych zwierząt. Później chowają się przed ludźmi.

Krople deszczu da się znaleźć o każdej porze dnia – zwłaszcza w tak deszczowe lato, na jakie zanosi się w tym roku. A jeśli nie mamy cierpliwości, można stworzyć kropelki własnoręcznie. Wystarczy rozpylacz do zraszania roślin. Najlepsze dla makrofotografów są rozpylacze z regulacją szerokości strumienia wody. Pozwalają one bowiem na zmianę wielkości kropelek wody osadzających się na spryskiwanych obiektach.

...i jak to pokazać

Fotografowanie widoków wewnątrz małych kropli jest nieco trudniejsze niż fotografowanie samych kropli. Musimy w pełni kontrolować ustawienie ostrości, czyli inaczej niż w wypadku zwykłego makro. Większość aparatów z autofokusem ustawi ostrość na kropelkę. A z zajęć fizyki w szkole podstawowej pamiętamy, że obraz obiektów znajdujących się za soczewkami powstaje w nieco innej płaszczyźnie. Trzeba więc móc ingerować w ustawienia aparatu. Posiadacze lustrzanek są wygrani – każdy makroobiektyw ma pierścień do zmiany ostrości. Niektóre z dzisiejszych kompaktów również umożliwiają ręczną ingerencję w ustawienie ostrości. Warto nauczyć się korzystać z tej funkcji.

Podstawowe znaczenie podczas fotografowania w skali makro ma unieruchomienie aparatu. Duży statyw jest jednak w tym wypadku bardzo niewygodny (najlepiej działają konstrukcje pozwalające na odwrócenie kolumny centralnej do góry nogami). Doskonale za to sprawdzają się małe statywy stołowe oraz – tu proszę się nie śmiać – małe woreczki wypełnione piaskiem lub grochem. Metoda ta, znana od stu lat, nie straciła na znaczeniu w erze cyfrowej.

Musimy też pamiętać, że fotografowanie obrazów wewnątrz kropli wyklucza stosowanie lamp błyskowych i innych źródeł sztucznego światła. Aby zdjęcia miały równomierne oświetlenie, trzeba je fotografować w świetle zastanym. W razie kłopotów z ustaleniem poprawnej ekspozycji polecam bracketing. Fotografów cyfrowych nie kosztuje on dosłownie nic.

Fotografowanie obrazów widocznych w kroplach wody może sprawić dużo frajdy. Trzeba tylko mieć sporo cierpliwości i wyobraźni. Widoki zza kropel nie pojawiają się bowiem w pierwszej chwili. Jednak kiedy je zobaczymy – zrobienie zdjęć nie powinno już być problemem. Zachęcam do prób.