Sprawdzanie
Szeroki Kadr
Poradnik: Sprzęt | Sposoby fotografowania | Pora dnia, pora roku | Przyroda i krajobraz | 08.04.2021 | Średnio zaawansowani | Kolor tła:

Jak i czym fotografować w górach

Kuba Witos

W tym artykule dowiecie się:

  • o podstawach fotografii górskiej i krajobrazowej
  • o ustawieniach używanych do nocnego fotografowania w górach
  • o innych przydatnych funkcjach i aplikacjach
  • o miejscach,  w których warto fotografować
  • co zabrać i jak się przygotować do wyjścia w góry
Dodaj do schowka

W fotografii górskiej oprócz samego fotografowania liczą się jeszcze dwie rzeczy: chęć chodzenia i odkrywania nowych miejsc oraz przygotowanie górskie, w tym podstawowy sprzęt niezbędny do działania. W tym artykule podpowiem: dokąd i kiedy wybrać się na fotografowanie, co wziąć ze sobą i jak sprawić, żeby nasze zdjęcia były przyjemne w odbiorze.

Zdjęcia przy świetle dziennym

Kiedy?

Najkorzystniejsze światło jest zwykle o wschodzie słońca lub zachodzie słońca – osobiście wolę wschody, bo moim zdaniem dzięki miękkiemu światłu lepiej oddają walory krajobrazu. Tu czas wspomnieć o pierwszym aspekcie organizacyjnym: musicie znać swoją kondycję, żeby realnie ocenić, ile czasu potrzebujecie na dotarcie na miejsce o właściwej porze. Czy jeśli fotografujemy o wschodzie, to znaczy, że przez całą resztę dnia siedzimy bezczynnie? Nie! Warto chodzić o każdej porze. Można spędzić cały dzień w terenie i przemieszczać się na spokojnie z jednego punktu w drugi. Na pewno uda się przy okazji uwiecznić wiele ciekawych kadrów oraz zapamiętać miejsca, w które wybierzemy się na kolejne wschody słońca.

Jak komponować?

W fotografii krajobrazowej główną zasadą jest trójpodział. Wszystkich elementów w kadrze musi być w sam raz: ani za dużo, ani za mało – takie zdjęcia gwarantują zachwyt widzów.

Zaczynamy od rozłożenia statywu i ustawienia się w odpowiednim miejscu. Sprawdzamy w wizjerze, czy da się zrobić zdjęcie respektujące zasadę trójpodziału, w razie potrzeby korygujemy naszą pozycję. Zróbmy to jak najszybciej, żeby nie przegapić momentu, gdy oświetlenie będzie idealne. Mając wybrany kadr, czekamy na najlepsze światło.

Jaki sprzęt?

Często pytacie, jakich obiektywów warto używać do krajobrazu. Podstawowe szkła fotografa górskiego/krajobrazowego to szeroki kąt oraz teleobiektyw. Najlepszym przedziałem, jeśli chodzi o szeroki kąt, będzie od 14 do 30 mm, natomiast teleobiektyw powinien mieć 70–200 lub 100–400 mm. Uwierzcie mi: z tym zestawem możecie wykonać większość swoich najlepszych zdjęć oraz rozpocząć przygodę z fotografią górską.

Obiektyw szerokokątny sprawdzi się od dolin aż po szczyty i granie itd. Jest to na tyle uniwersalny obiektyw, że zazwyczaj nie będziecie chcieli go odpinać. Teleobiektyw przyda się przy wieloplanach górskich oraz przy fotografowaniu ludzi czy zwierząt podążających granią albo dolinami. Trzeci obiektyw – lub ewentualnie jedyny, jaki chcemy zabrać na szlak – to może być ogniskowa 24–70 mm. Jest to najbardziej uniwersalne szkło pod względem działania w terenie.

Obowiązkowym elementem wyposażenia jest statyw. Musi być wysoki, ale stabilny – wybór modeli jest duży,dlatego dobrze radzę: znajdźcie taki, który nie będzie cięższy niż 2 kg. Po rozstawieniu powinien sięgać nam do klatki piersiowej. Ważne, aby miał stabilne i grubsze nóżki – wtedy nawet podczas większej zawieruchy jest mniejsze prawdopodobieństwo, że się nam przewróci. Niestety, najstabilniejsze są ciężkie statywy – coś za coś.

Warto pamiętać również o filtrach. Dla początkujących w zasadzie wystarczą dwa: polaryzacyjny oraz UV. Ci, którzy mają już trochę wiedzy na ten temat i chcą osiągnąć ciekawsze efekty, powinni zainwestować w filtry prostokątne, połówkowe, szare itd.

Plany

W fotografii krajobrazowej często popełnianym błędem jest zaniedbanie pierwszego planu. Dlatego radzę: zwracajcie na niego uwagę. Gdy już jestem na szczycie i czekam na wschód słońca, zawsze uważnie sprawdzam, co będzie na pierwszym planie. Mogą być to kamienie, trawy czy formacje skalne – cokolwiek, co przykuje wzrok i urozmaici kadr. Oczywiście powyższa wskazówka dotyczy fotografowania obiektywem odpowiednim do takich zadań, czyli szerokokątnym (14–30 mm) albo uniwersalnym (24–70mm). Przy fotografowaniu teleobiektywem ten pierwszy plan nie jest aż tak ważny, ponieważ w wieloplanach zazwyczaj znajduje się wiele innych interesujących obiektów.

Parametry ekspozycji

Podstawowa rada: korzystajcie z przymkniętej przysłony oraz z niskiego ISO. Dzięki wyższej liczbie przysłony (f/8 do f/16) zyskujecie dużą głębię ostrości, czyli wasze zdjęcia będą ostre zarówno na bliższych, jak i na dalszych planach. Warto jednak pamiętać o tym, że przy najwyższych wartościach, powyżej f/14, fotografie tracą na jakości. Wtedy warto włączyć tryb HDR (autobraketing) i wykonać 3 zdjęcia z różnymi czasami naświetlania. Później, podczas obróbki w Lightroomie, łączymy trzy zdjęcia w jedną całość za pomocą techniki HDR i w ten sposób uzyskujemy idealnie naświetlone zdjęcie o wysokiej jakości.

Co do wartości ISO, to przy wyższych wartościach przysłony (od f/11) najlepiej nie przekraczać ISO 400. Wtedy zdjęcia będą miały małe szumy i później w postprodukcji/obróbce da się z takich kadrów więcej wyciągnąć. Powyżej wartości ISO 800 szumy stają się już zbyt wyraźne, pojawia się tak zwane ziarno, które w fotografii krajobrazowej nie jest lubiane.

Zdjęcia nocne

Zacznijmy od tego, że nocne zdjęcia w górach wiążą się z jeszcze większym wysiłkiem, wymagają lepszego obeznania w terenie i przygotowania do górskich wędrówek. Ustawienia aparatu będą zupełnie inne niż w dzień – nie jest to jednak aż tak trudne. Poniżej opisujemy szczegółowo parametry do zdjęć nocnych. Zacznijmy jednak od tego, co najważniejsze:

Kiedy?

Nie ma jednej odpowiedzi. Na przykład na Drogę Mleczną najkorzystniejszy czas będzie od kwietnia do końca czerwca. Oczywiście, jeśli akurat jest pełnia, to zarys Drogi Mlecznej jest bardzo słabo widoczny – taki czas radzę wykorzystać na odespanie.

Jaki sprzęt?

Na pewno trzeba pamiętać o odpowiednim ubraniu – nawet osoby mające dużą wprawę w chodzeniu po górach za dnia mogą być zaskoczone, jak bardzo spada temperatura po zmroku. Konieczna też będzie latarka czołówka… i druga na zapas.

Warto pamiętać o odpowiednim odżywianiu oraz nawadnianiu, ponieważ działając w nocy, musimy jakoś zrekompensować organizmowi niedobory snu.

O statywie chyba nawet nie muszę przypominać. Obiektywy: najlepiej szerokokątny oraz stałka ze światłem 2.8 albo z niższą wartością. Zazwyczaj na nocne fotografowanie zabieram 14–24 mm f/2.8 oraz stałkę 20 mm f/1.8.

Osobną kategorią „wyposażenia" są aplikacje do zainstalowania w telefonie:
PhotoPills – możemy w niej sprawdzić, o której i gdzie wschodzi lub zachodzi słońce i księżyc, kiedy będzie pełnia i jaki procent powierzchni księżyca jest widoczny danej nocy. Możemy sprawdzić, gdzie na niebie znajdzie się Droga Mleczna w konkretnej lokalizacji i w konkretną noc.
ICM, Meteoblue, Windy – według mnie najbardziej wiarygodne serwisy meteorologiczne.
Deluxe Moon Pro – możliwość sprawdzenia fazy księżyca oraz godzin jego wschodu i zachodu.

Parametry ekspozycji

Wysokie wartości ISO (od 4000 aż po 12800). Jeśli posiadacie aparaty typu Nikon D750, D610 lub nowe bezlusterkowce Z50, Z5, Z6, to możecie śmiało stosować jeszcze większe ISO, ponieważ technologia poszła bardzo do przodu – aż trudno uwierzyć, jak dobre zdjęcie w nocy można dzięki temu wykonać.

Jak najniższy otwór przysłony – czasem pozwoli to korzystać z niższych wartości ISO. Przykład: fotografując Drogę Mleczną z przysłoną otwartą do f/2.8, mogę śmiało ustawić ISO na 6400. Gdybym w tych samych warunkach dysponował obiektywem o najniższej wartości przysłony f/4, musiałbym ustawić ISO na 12800.

Balans bieli. W fotografii nocnej nie możemy skorzystać z ustawień automatycznych, musimy przejść na manualne. Warto zadbać, aby kolor zdjęć wydawał się zimniejszy, bardziej surowy niż w rzeczywistości. Dzięki temu potem, podczas obróbki, będzie nam łatwiej dostosować kolory do tego, co chcemy uzyskać.

Wyłączamy stabilizację obrazu.

Ostrość ustawiamy na nieskończoność albo przełączamy na manualnie ostrzenie. W tym drugim przypadku bardzo uważnie oglądamy obiekty w wizjerze aparatu lub na wyświetlaczu, tak by mieć pewność, że nie są rozmazane. Na szczęście współcześnie możemy od razu podejrzeć efekt i w razie potrzeby wypróbować inne ustawienia.

Korzystamy z wężyka spustowego lub z samowyzwalacza, żeby nie poruszyć aparatem podczas naciskania spustu.

Czas naświetlania. Fotografując gwiazdy, warto trzymać się zasady, by nie przekraczać 25 sekund, ponieważ w przeciwnym razie – z uwagi na ruch gwiazd na niebie – zdjęcie będzie rozmazane (chyba że taki właśnie efekt chcemy osiągnąć). Zazwyczaj najlepiej zmieścić się w przedziale od 8 do 25 sekund.

Dokąd się wybrać?

Jako inspirację wymieniam swoje ulubione lokalizacje w Tatrach – atrakcyjne o wschodzie i o zachodzie słońca, w każdej porze roku – oczywiście jest to tylko przykładowa lista, bo zdecydowanie warto szukać własnych miejsc i tworzyć niepowtarzalne kadry.

Dla początkujących:
• Rusinowa Polana i Gęsia Szyja
• Sarnia Skałka
• Kasprowy Wierch
• Kopa Kondracka
• Małołączniak
• Wołowiec
• Grześ
• Rakoń

Dla bardziej zaawansowanych:
• Kozi Wierch
• Giewont
• Rysy
• Przełęcz pod Chłopkiem
• Szpiglasowy Wierch
• Granaty
• Mały Kozi
• Świnica
• Kościelec

Przykładowy ekwipunek

Oto lista rzeczy, które biorę, gdy wybieram się na fotografowanie w góry.

Pełne wyposażenie:

• plecak 30–40 litrów (moje to Lowepro Powder Bp oraz Lowepro Whistler 350AWII)
• korpus aparatu
• obiektywy: Nikkor Z 14–30 mm f4, Nikkor Z 70–200 mm 2.8s, Nikkor Z 24–70 mm f4
• statyw
• karty pamięci (przynajmniej dwie dodatkowe),
• baterie (przynajmniej dwie)
• filtry polaryzacyjne, UV, ND1000
• apteczka fotograficzna: karabinki, trytki, ściereczki z mikrofibry, mini śrubokręcik, klucz imbusowy
• apteczka pierwszej pomocy
• termos z herbatą, jedzenie, woda, żele energetyczne
• kask (jeśli idę w miejsca, gdzie będzie potrzebny)
• ubrania: bielizna termiczna na górę i dół, puchówka, kurtka techniczna gore-tex, zapasowe skarpetki, czapka, rękawiczki, chusta typu buff
• okulary przeciwsłoneczne + krem UV do twarzy
• telefon: zapisane numery do TOPR-u, aplikacja „Ratunek"

Fast and light pack (plecak na lekko) – gdy wyruszam na szybki wypad na wschód czy zachód słońca:

• plecak 18–25 litrów
• korpus aparatu
• dwa obiektywy: Nikkor Z 14–30 mm f4 i Nikkor Z 24–70 mm f4
• lekki statyw
• dodatkowa karta pamięci, bateria
• filtr polaryzacyjny
• żele energetyczne, woda, jedzenie,
• puchówka, kurtka techniczna gore-tex, rękawiczki, czapka, chusta buff

Tekst i zdjęcia: Kuba Witos
Redakcja i korekta: Wojciech Górnaś

Oznacz jako przeczytane
Masz propozycję na temat poradnika?: Napisz do nas
Oceń :

Zobacz podobne poradniki

rozwiń

Komentarze

jurek

jurek 2021-04-29 15:58:14

Dopiero zaczynam przygodę z NIkonem - jeszcze z nim nie byłem w terenie.
Dotychczas miałem lustrzanki ( Zenith 12XP oraz Canon 1100D) ten pierwszy kupiłem w 1985 roku teraz dodatkowo kupiłem bezlusterkowca - Nikon P1000
Uwielbiam pejzaże oraz podglądanie zwierząt i zawsze miałem za mały teleobiektyw :)
Na 100 % w tym roku wybieramy się z żoną w góry - więc z zainteresowaniem przeczytałem ten artykół
Dziękuję

grzegorz

grzegorz 2022-07-09 12:59:13

Tak dla jasności: Nikon P1000 to niby nie ma lusterka ale nie należy go mylić z bezlusterkowcami. Ta nazwa jest zarezerwowana dla aparatów z normalną matrycą lub jej połówką ale nie z miniaturką matrycy. To tzw. kompakt chociaż jego wymiary i masa o tym nie świadczą. Miałem, wiem co piszę.

marek_a

Cześć,
Podziwiam Twoje zdjęcia.
Łatwo powiedzieć „ustawiamy ostrość na nieskończoność”
Jak mam ustawić ostrość w nocy na nieskończoność na Nikonie D90 i obiektywach
Nikkor AF-S 85mm 1:1,8 G
Nikkor AF-S DX 55-300mm 1:4,5-5,6 G ED VR
Statyw i wężyk oczywiście mam
Z moich wielokrotnych prób wynika , ze ostrzenie manualne w nocy na takim sprzęcie jaki podałem jest niewykonalne. A może są jakieś sposoby dla wtajemniczonych?
Z góry dziękuję za odpowiedź
Maek

Dodaj komentarz

Ponieważ nie jesteś zalogowany, Twój wpis będzie musiał zostać zaakceptowany przez moderatora.

Dodaj swój post

stefan

Jan Ulicki2024-03-15 15:45:50 stefan

Po co zwiększać tak bardzo nasycenie? Z dobrych, a nawet bardzo dobrych kadrów wychodzi…

Skibek

Fragment ciała2024-03-07 16:55:13 Skibek

Łoooo, Paaaanie! Dobre prace w tym miesiącu. Coś czuję, że juror będzie miał ciężki orzech…

sagitarius777

Jan Ulicki2024-03-02 21:49:42 sagitarius777

Jeden z moich ulubionych fotografów Krakowa i Tatr. Zawsze fascynują mnie jego kadry.…

ziebamarcinpl

Jan Ulicki2024-03-02 21:41:09 ziebamarcinpl

Zasłużony tytuł, człowiek pasji którego zdjęcia są niesamowite!…