Sprawdzanie
Szeroki Kadr
Poradnik: Ludzie | Migawki z Fotoprawa | 29.01.2021 | Początkujący | Kolor tła:

Ile kosztuje nasz wizerunek i dlaczego tyle? Migawki z Fotoprawa

Wiktor Sobolewski

Nie wiesz, kiedy nagle „twoja twarz” stanie się podstawą Twoich dochodów

Dodaj do schowka

Wizerunek to każdy człowiek jako osobna jednostka. Nawet ostatnie przepisy dotyczące danych osobowych (czyli RODO) chronią również wizerunek człowieka. Zresztą ochrona prawna wizerunku wcale nie ogranicza się do człowieka, bo rozciąga się na państwa, miasta, regiony, firmy czy marki handlowe. Ba, są rankingi wycen marek oparte głównie o ich wizerunek!

Skoro tak, to ile jest wart nasz wizerunek? Jeśli jesteśmy osobami prywatnymi, to choć dla nas i naszych bliskich jest on cenny, pewnie mało kto chciałby nam za niego zapłacić. Nawet gdybyśmy chcieli go sprzedać. A właściwie „skomercjalizować”, ponieważ osobisty wizerunek – jako „osobista rzecz niematerialna” – jest niezbywalny (nie da się bowiem pozbyć wizerunku).

Niemniej gdybyśmy byli aktorami lub myśleli w przyszłości o aktorstwie czy jakimkolwiek innym zajęciu wiążącym się z popularnością – to samo nic niewarte „odbicie w lustrze” może się stać podstawą naszych dochodów. Oczywiście przy założeniu, że liczba „zajęć celebryckich” nadal będzie rosła w takim tempie jak dotychczas i że nic się nie zmieni w europejskim porządku prawnym.

Historia prawdziwa

W USA w połowie lat 70. zeszłego wieku była sobie dziewczyna, która zupełnie tak nie myślała. Po kilku występach na Broadwayu i debiucie kinowym udało jej się dostać pierwszą naprawdę sporą rolę w filmie i była szczęśliwa. Częścią kontraktu było zrzeczenie się prawa do wizerunku na rzecz producenta. Po 40 latach powiedziała: „Nie, żebym myślała, że nie jestem ładna czy coś takiego, ale po prostu gdy spoglądałam w lustro – nie wydawało mi się, że podpisuję się pod zbyciem czegoś, co ma jakąś wartość”. Ta aktorka nazywała się Carrie Fisher, a najbardziej znana jest jako grana przez siebie postać – księżniczka Leia Organa.

01 01 Wizerunek księżniczki Lei granej przez Carrie Fisher - zabawkowe figurki dla dzieci odwzorowujące sceny z filmu
Autor zdjęcia: Willrow Hood / Shutterstock

Czy słusznie postąpiła, godząc się, by na jej wizerunku zarabiali producenci filmu? Czy czas i los pokazały jej figę, gdy ona przeżywała kolejne załamania nerwowe? W momencie debiutu Gwiezdnych Wojen nie była przecież odosobniona. W podobnej sytuacji znaleźli się też Harrison Ford i inni. Ba! Sam George Lucas nie był pewien, czy zarobi na filmie cokolwiek. Tam jednak, gdzie pojawiają się duże pieniądze (bez względu na to, czy jest to wynik ciężkiej pracy, czy przypadku), pojawia się wielu chętnych – i prawo rozstrzyga, kto ma do nich tytuł, a kto tylko chciałby takowy mieć…

Czas pokazał, że przez jedną decyzję aktorka straciła niemałą fortunę. Z dostępnych danych o sprzedaży licencjonowanych gadżetów z filmu wynika, że był to jakiś procent od… 33 miliardów dolarów, bo tyle wyniosły przychody od pierwszej części sagi z 1977 roku do końca 2014 roku. A sprzedawane gadżety zawierały oczywiście między innymi wizerunek głównej bohaterki, granej przez Carrie Fisher. Czy na gruncie polskiego prawa taka sytuacja byłaby możliwa?

01 02 03 01 02 03 Autor zdjęcia: hafizi / Shutterstock Gadżety wykorzystujące licencję na użycie filmowego wizerunku Carrie Fisher

Co na ten temat mówi prawo?

Po pierwsze – wizerunek każdego człowieka jest dobrem osobistym i dlatego podlega ochronie prawnej. Do rozpowszechniania wizerunku osoby konieczne jest uzyskanie jej zgody. Takiej zgody nie można domniemywać, dlatego musi być ona wyrażona pisemnie lub w inny sposób, ale koniecznie taki, który nie pozostawia wątpliwości co do jej istnienia i co do zakresu. To ważne, bo czym innym jest, gdy twoja twarz znajdzie się na zabawkach dla dzieci, a czym innym, gdy na erotycznych zabawkach dla dorosłych.

Po drugie – udzieloną zgodę można cofnąć. Zgoda na wykorzystanie wizerunku to bowiem jednostronna czynność prawna. Cofnąć można ją więc w każdej chwili i prawa do cofnięcia zgody nie można się zrzec. Klauzule mówiące o „nieodwołalnej, bezterminowej” zgodzie są nieważne. Ta możliwość mogłaby się wydawać idealnym rozwiązaniem dla młodych aktorów, którzy tak jak Carrie Fisher pochopnie wyrazili zgodę na wykorzystywanie swojego wizerunku, to jednak tak nie jest, ponieważ…

Po trzecie – wszystko ma konsekwencje. Również cofnięcie zgody na rozpowszechnianie wizerunku. Beneficjenci zgody zabezpieczają się na wypadek zmiany zdania przez drugą stronę i trudno się temu dziwić – co mieliby zrobić, gdyby po zakończeniu zdjęć do filmu aktor wycofał zgodę? Dlatego najczęściej w umowie są zapisy, które zobowiązują do uiszczenia wysokiej kary umownej za nieuzasadnione wycofanie zgody na rozpowszechnianie wizerunku. Ciekawym dodatkowym zabezpieczeniem jest… ubezpieczenie na wypadek odwołania zgody na rozpowszechnianie wizerunku.

Jak widać, prawo daje pewne możliwości zabezpieczenia interesów obu stron: zarówno osoby uprawnionej z tytułu prawa do wizerunku, jak i chętnego na jego rozpowszechnianie. Najważniejsze to znać te możliwości. Życzmy więc sobie, żeby w społeczeństwie rosła świadomość tego, że także prawa niemajątkowe, takie jak m.in. prawo do wizerunku, zasługują na ochronę i nierzadko przedstawiają olbrzymią wartość majątkową.

Więcej na https://fotoprawo.nikon.pl/2017/01/ksiezniczka-leia-o-zgodzie-na-rozpowszechnianie-wizerunku/

A komputerowo wygenerowany wizerunek młodej Carrie Fisher pojawił się na dwa tygodnie przed jej śmiercią w filmie „Łotr 1. Gwiezdne wojny – historie”. Co więcej – w 2019 roku, 3 lata po swojej śmierci, Carrie Fisher zagrała w dziewiątej części sagi dzięki użyciu niewykorzystanych scen z poprzednich produkcji. Okazuje się więc, że ten właśnie wizerunek wart jest inwestycji nawet po śmierci jego „pierwotnego nosiciela”.

Masz propozycję na temat poradnika?: Napisz do nas
Oceń :

Komentarze

graft

graft 2021-04-17 12:28:30

to.. wiele kosztuję ^ po piątę ^ to nie ważnę....

Dodaj komentarz

Ponieważ nie jesteś zalogowany, Twój wpis będzie musiał zostać zaakceptowany przez moderatora.

Dodaj swój post

stefan

Jan Ulicki2024-03-15 15:45:50 stefan

Po co zwiększać tak bardzo nasycenie? Z dobrych, a nawet bardzo dobrych kadrów wychodzi…

Skibek

Fragment ciała2024-03-07 16:55:13 Skibek

Łoooo, Paaaanie! Dobre prace w tym miesiącu. Coś czuję, że juror będzie miał ciężki orzech…

sagitarius777

Jan Ulicki2024-03-02 21:49:42 sagitarius777

Jeden z moich ulubionych fotografów Krakowa i Tatr. Zawsze fascynują mnie jego kadry.…

ziebamarcinpl

Jan Ulicki2024-03-02 21:41:09 ziebamarcinpl

Zasłużony tytuł, człowiek pasji którego zdjęcia są niesamowite!…