Fotografowanie w świetle zastanym

Wszystkie poranki świata

Fotografowanie wczesnym rankiem jest najlepszym dowodem na prawdziwość przysłowia „Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje”. Trudno wyobrazić sobie porę dnia lepszą do robienia zdjęć pełnych nastroju i plastyki. Niskie światło słoneczne podkreśla fakturę fotografowanych przedmiotów. Fotografując ludzi, unikamy ostrych i głębokich cieni na ich twarzach. Pejzażyści cenią poranki za ich fotogeniczną świeżość. Kolory są nasycone, rośliny nie są spalone słońcem, łatwo spotkać zwierzęta.

Poranna fotografia w mieście ma jeszcze więcej zalet. Jednym z bohaterów filmu Angel A Luca Bessona jest Paryż. Pusty, wyludniony, nastrojowy. Zastosowany przez reżysera trik polegał na filmowaniu jedynie we wczesne niedzielne poranki. Nikogo na ulicach. Podobną sztuczkę możemy zastosować w każdym miejscu. Pod naszą szerokością geograficzną latem jasno robi się około czwartej rano. Zdjęcia zrobione o tej porze na pewno zaskoczą typowych mieszczuchów wychodzących na ulice około południa. Kiedy jesteśmy na wakacjach również warto zmusić się do wczesnej pobudki – na ulicach nie ma jeszcze turystów. Możemy za to obserwować tubylców budzących miasto do życia. To doskonała okazja do stworzenia ciekawego reportażu. Z mojego doświadczenia wynika jeszcze jedno – rano ludzie są zazwyczaj przyjaźnie nastawieni do świata. Nie są jeszcze zmęczeni pracą i wykończeni upałem.

Najczęściej fotografujemy wówczas, gdy słońce znajduje się dość wysoko nad horyzontem. Niewielu ma bowiem tyle samozaparcia, by w wakacje wstawać o trzeciej nad ranem. Niestety jest to również pora najmniej nadająca się do tworzenia nastrojowych zdjęć wpadających w oko. Wysokie słońce jest bowiem odpowiedzialne za ostre cienie przeszkadzające zwłaszcza na fotografiach portretowych. Delikatna kolorystyka poranka w południe zostaje sprowadzona do mocnych plam przedzielonych czarnymi cieniami. Wykorzystanie tej części dnia do stworzenia ciekawych zdjęć wymaga sporo wysiłku. Po pierwsze – trzeba popracować nad kompozycją. W takim oświetleniu najlepiej tworzyć kadry składające się z jednego mocnego kolorowego elementu.

Patrząc na piękne słoneczne krajobrazy, mamy czasem ochotę pokazać na zdjęciu wszystko, co nas zachwyca. Efektem jest przeładowany kadr, który nikogo nie zainteresuje. Lepszym wyjściem jest pokazanie fotografowanej sceny przez pryzmat detalu na pierwszym planie. Południowe ulice pełne ludzi równie wymagają wysiłku, by pokazać je w ciekawy sposób. Nie warto pokazywać wszystkich. Lepiej pokazać osoby charakterystyczne dla danego miejsca.

Fotografowani w samo południe ludzie zazwyczaj nie wyglądają zbyt zachęcająco. Czarne cienie pod łukami brwiowymi zasłaniają oczy. Usta chowają się w cieniu nosa, a szyja pod brodą. Fotografując w świetle zastanym bez użycia lampy błyskowej, musimy uciec się do kilku chwytów pozwalających na zrobienie niezłego portretu. Pierwszym jest fotografowanie pod słońce – wtedy na twarzy nie ma mocnych cieni (tu znowu kłania się pomiar punktowy lub pamięć ekspozycji). Do fotografowania ludzi w ostrym słońcu można też wykorzystać cień rzucany przez duże budynki. Tam światło jest zazwyczaj dość miękkie. Trzeba tylko pamiętać o odpowiednim ustawieniu balansu bieli. Najbezpieczniejszy jest cień rzucany przez plażowe i barowe parasolki. Zresztą tworzą one do tego niezłe tło dla portretowanej osoby.

Gorączka sobotniej nocy

O ile ranek jest rajem dla fotografów krajobrazu i turystów, o tyle wieczór został stworzony dla tych, których ulubionym tematem jest człowiek – oczywiście pod względem oświetlenia światłem zastanym.

Światła zapalające się na ulicach oraz oświetlenie wnętrz pozwalają stworzyć ciekawe kadry. Wystarczy obejrzeć paryskie pocztówki Roberta Doisneau, aby docenić potencjał wieczornego światła zastanego. Choć w XXI wieku coraz mniej już kawiarni wypełnionych dymem papierosowym, warto spróbować uchwycić nastrój niektórych wnętrz (na przykład podczas klubowych koncertów) bez uciekania się do lamp błyskowych. Z technicznego punktu widzenia nie powinno to sprawiać najmniejszych kłopotów. Wysoka czułość dzisiejszych „bezszumowych” matryc w połączeniu z układami redukcji drgań umożliwia fotografowanie w najciemniejszych zakątkach. Problemy z ustawianiem ostrości można pokonać dzięki obecnym w większości aparatów lampom wspomagającym układ AF (choć należy uważać, by nie spłoszyć modela). Posiadacze lustrzanek mogą korzystać z trybu manualnego ustawiania ostrości. Sceny równomiernie oświetlone fotografujemy, korzystając z pomiaru matrycowego lub centralnego (inaczej: centralnie ważonego). Przy bardzo kontrastowym oświetleniu można pomyśleć o pomiarze punktowym lub pamięci ekspozycji.

Zdjęcie kolorowe Zdjęcie czarno-białe

Wybór odpowiedniej pory fotografowania ma ogromny wpływ na wygląd zdjęcia. Wykonana w środku nocy fotografia pokazuje budynek oświetlony jedynie lampami ulicznymi, które doskonale równoważą świetlówki zapalone w środku.

Podstawowym problemem fotografii kolorowej w wieczornym świetle zastanym jest kwestia mieszanego światła o różnej barwie.

Wpadające przez okno popołudniowe światło słoneczne różni się na przykład od światła żarówek zapalonych we wnętrzu. Spośród produkowanych dziś świetlówek praktycznie wszystkie dają inne zabarwienie. Nie da się więc ustawić optymalnego balansu bieli. Na zdjęciach mieszanka taka daje dość specyficzny efekt, który warto wykorzystać. Jeśli komuś to nie odpowiada, warto pomyśleć o zamianie zdjęcia na czarno-białe.

Czasem słońce, czasem deszcz

Opisane wyżej sytuacje dotyczą fotografowania przy ładnej pogodzie. Proszę jednak nie myśleć, że kiedy pada deszcz nie warto fotografować. To właśnie w najbardziej nietypowych warunkach powstają najciekawsze zdjęcia. Mgła, deszcz, wichura – wszystkie te okoliczności przyrody wręcz zachęcają do fotografowania. Trzeba jedynie cierpliwie obserwować świat.

Podsumowując, fotografowanie w świetle zastanym to na pierwszy rzut oka po prostu zwykłe fotografowanie bez lampy. Trudno się jednak zgodzić z taką interpretacją tego terminu. Jeśli bowiem postanowimy zrobić zdjęcia ciekawsze od typowej sztampy, musimy przede wszystkim skupić się na obserwowaniu świata. I uzbroić się w cierpliwość. Czasem warto chwilę poczekać na interesujący kadr, czasem lepiej zrezygnować ze zdjęcia, zamiast psuć nastrój chwili błyskiem lampy, a czasem światło jest tak tragiczne, że można jedynie określić je innym słowem zaczynającym się na „zas...”, kończącym zaś na „...ane”. Wtedy lepiej iść do kina.

Jeśli jednak wyćwiczymy sobie oko, rezygnacja ze sztucznych źródeł światła doprowadzi nas do najlepszych zdjęć.