Bezprzewodowe sterowanie fleszem – wprowadzenie

Wstęp

Podstawowym wymogiem w stosunku do zdjęć wykonanych z lampą błyskową jest niezauważalność obecności flesza. Krótko mówiąc, nie powinno być widać, że fotograf korzystał z dodatkowego oświetlenia. Oglądający ma się zachwycić światłem, które pozwoliło zbudować fotografię, nie zdając sobie sprawy (przynajmniej początkowo), że scena została oświetlona lampą błyskową.

Wykorzystanie dwóch lub więcej fleszy znacznie zwiększa szanse na zatarcie śladów, ponieważ najważniejszym sygnałem ułatwiającym zidentyfikowanie fotografii zrobionej z lampą jest płaskie oświetlenie przednie. Dotyczy to zwłaszcza zdjęć z fleszem zamontowanym na aparacie. Dodatkowe źródło światła rozszerza możliwości fotografa, jeśli chodzi o modelowanie fotografowanej sceny. Pamiętamy jednak, że nawet z jedną lampą da się zrobić zdjęcie ładnie oświetlone. Liczy się siła błysku, który nie powinien dominować nad światłem zastanym, i umiejscowienie flesza – warunkiem koniecznym jest zdjęcie go z aparatu.

Łączność na linii aparat - flesz

Skoro już zdecydowaliśmy się skorzystać z lampy błyskowej, musimy znaleźć sposób, jak ją wyzwolić mimo zdjęcia z aparatu. Jeśli dysponujemy fleszem i aparatem wyposażonymi w gniazda synchronizacji PC, możemy połączyć oba urządzenia przewodem synchronizacyjnym. Podobnie możemy postąpić, nabywszy odpowiedni przewód podłączany do gorącej stopki aparatu i z drugiej strony do mocowania lampy błyskowej, dzięki czemu gniazdo PC staje się zbędne (w tej chwili można je znaleźć już tylko w sprzęcie z wysokiej półki). Jednak takie rozwiązanie daje dość małe możliwości, ponieważ fotograf jest niejako na uwięzi. Co prawda lampa błyskowa może zostać odsunięta od osi obiektywu, ale nie można jej ustawić nigdzie dalej, przez co możliwości kreacyjne nie zwiększają się aż tak bardzo. Kable sprawdzają się w sytuacjach, w których fotograf jest ciągle w biegu – nieustannie zmienia swoje położenie i fotografuje z bliska. Dzięki przewodom nie grozi nam problem z tym, że cudze aparaty mogą przypadkowo wyzwolić naszą lampę (np. gdy robimy zdjęcia w tłumie fotografów).

Znacznie wygodniejsze i bardziej wszechstronne są systemy bezprzewodowe. Te można podzielić na dwa rodzaje: uniwersalne (najskuteczniejsze są radiowe) i działające ze sprzętem jednego producenta (łączność oparta na podczerwieni i przedbłyskach).

Systemy bezprzewodowe nie tylko umożliwiają znacznie większe oddalenie lampy od aparatu, ale też ułatwiają fotografowanie z większą liczbą fleszy. Co więcej, systemy proponowane przez producentów aparatów są niezwykle przyjazne dla początkujących amatorów, ponieważ nie wymagają opanowania ręcznego dobierania właściwej siły błysku – regulują ją automatycznie (co dzięki zaawansowaniu technologicznemu dzisiejszych aparatów praktycznie gwarantuje prawidłowo naświetlone fotografie). Amatorzy mogą z łatwością zrobić naświetlone w punkt zdjęcia z kilkoma lampami, do tego wyzwolonymi bezprzewodowo, a zaawansowani mają do dyspozycji narzędzie automatycznie zmieniające ustawienia w zależności od sytuacji, co ułatwia pracę w dynamicznie zmieniających się warunkach. Minusem tych rozwiązań jest stosunkowo nieduży zasięg (w przypadku systemu Nikona – w zależności od wykorzystanego sprzętu i sytuacji zdjęciowej od 10 do 20 m) i konieczność umiejscowienia lamp w ograniczonym „polu widzenia” aparatu.

Nieco inaczej ma się sprawa ze sterowaniem lampami drogą radiową – np. za pomocą popularnych urządzeń marki Pocket Wizard. W przeciwieństwie do systemów powiązanych z pomiarem siły błysku przez obiektyw aparatu urządzenia służące do radiowego wyzwalania fleszy wymagają od użytkownika biegłości w manualnym ustawianiu siły błysku, co oczywiście nie oznacza, że jest to pomysł zarezerwowany wyłącznie dla profesjonalistów.

Ich ogromną zaletą jest imponujący zasięg (sięgający nawet kilkuset metrów!) i pełna dowolność w rozmieszczaniu lamp, które nie muszą się znajdować w „polu widzenia” aparatu; wadą – manualna regulacja siły błysku. To minus nie dlatego, że fotograf musi się czegoś nauczyć (od nadmiaru wiedzy jeszcze nikomu się krzywda nie stała), lecz z powodu wynikającej z tej konieczności statyczności. Nawet najsprawniejszy fachowiec będzie miał problemy z ekspozycją, jeśli sytuacja, którą fotografuje, będzie się dynamicznie zmieniała.

Jak widać, nie ma rozwiązania idealnego. Jednak, zakładając, że jesteśmy posiadaczami aparatu i lampy błyskowej obsługujących jeden z zaawansowanych systemów bezprzewodowego wyzwalania błysku (opracowanych przez danego producenta), to właśnie ta opcja wydaje się najlepsza. Wygrywa prostotą obsługi, ceną i dość dużymi możliwościami.

Kolejne zbliżenie – tym razem zdjęcie lampy z aparatu umożliwiło stworzenie dramatycznego oświetlenia podkreślającego dynamikę sytuacji utrwalonej w porcelanowej figurce.

Ekspozycja

W czasach przed automatycznym pomiarem siły błysku (o pomiarze TTL, czyli przez obiektyw aparatu, nie wspominając), żeby zrobić prawidłowo naświetlone zdjęcie, należało uprzednio dokonać odpowiednich obliczeń, biorąc pod uwagę: liczbę przewodnią lampy (czyli jej zasięg), czułość filmu, odległość od fotografowanego obiektu i wybraną przysłonę. Na tej podstawie ustalało się (i nadal się ustala – ale to temat na osobny artykuł) siłę błysku niezbędną do uzyskania oczekiwanych rezultatów. Jest to metoda niezawodna, lecz czasochłonna. Pod względem szybkości pracy znacznie lepiej spisują się systemy automatyczne – zwłaszcza od kiedy fotografowie mają do dyspozycji zaawansowane systemy TTL oferowane przez wiodących producentów.

Automatyki nie należy się bać nie tylko ze względu na to, że współczesne systemy pomiarowe są niemal bezbłędne. Wiele osób uważa, że korzystając z nich, fotograf traci pełną kontrolę nad sposobem, w jaki powstaje obraz. Tymczasem nie ma nic złego w korzystaniu ze zdobyczy techniki, zwłaszcza że użytkownik zawsze może wprowadzić korektę siły błysku, dzięki której łatwo i szybko dostosuje ustawienia do swoich upodobań, gdyby automatyka jednak się pomyliła (lub – co bardziej prawdopodobne – gdybyśmy nie potrafili z niej odpowiednio skorzystać). Szkoda rezygnować z dobrodziejstw postępu, który pozwala nawet mało zaawansowanym fotografom osiągnąć godne profesjonalistów rezultaty, i to bez konieczności dokonywania skomplikowanych obliczeń lub korzystania z flashmetera.

Kreatywny system oświetlenia firmy Nikon (czyli CLS), a właściwie jego składnik o nazwie Advanced Wireless Lighting (czyli zaawansowany bezprzewodowy system oświetlenia), jest odpowiedzialny za prawidłowo naświetlone zdjęcia podczas pracy z zewnętrznymi lampami błyskowymi sterowanymi bezprzewodowo bez konieczności wprowadzania manualnych ustawień (choć i te są oczywiście możliwe). Pozwala on na pracę z czterema grupami lamp: główną (sterującą pracą pozostałych) i trzema oznaczonymi symbolami A, B i C. W każdej grupie poza grupą sterującą może być kilka lamp. Dzięki możliwości bezprzewodowej zmiany ustawień fleszy w poszczególnych grupach (z poziomu aparatu) praca staje się łatwa i wygodna. A wszystko to przy zachowaniu precyzyjnego pomiaru siły błysku przez obiektyw, oczywiście z możliwością wprowadzenia korekty.

Oświetlenie dolne wywołuje nienaturalne wrażenie, a w połączeniu z groźną miną i czarno-białą tonacją zdjęcia gwarantuje nastrój rodem z horroru. Tutaj również „stojakiem” na lampę jest sam model – proste pomysły często sprawdzają się najlepiej.

Zastosowania

Bezprzewodowe wyzwalanie flesza może służyć dwóm diametralnie odmiennym celom. Po pierwsze, dzięki oddaleniu źródła światła od osi obiektywu, fotograf może sobie pomóc lampą błyskową, wywołując wrażenie, że zdjęcie powstało przy świetle zastanym. Rezultatem jest obraz, który wygląda bardzo naturalnie.

Drugą możliwością jest wywołanie wrażenia efektownego oświetlenia, które w naturze nie występuje zbyt często i które pozwala stworzyć równie efektowne zdjęcia. Tutaj celem jest mocny obraz. Pomysły na wykorzystanie bezprzewodowych systemów wyzwalania fleszy znajdziecie w zdjęciach ilustrujących niniejszy artykuł.

Pierwszym krokiem do udanych fotografii z lampą błyskową jest zdjęcie jej z aparatu, a najwięcej swobody daje możliwość bezprzewodowego wyzwalania fleszy. Zalety takiego systemu rosną wraz ze wzrostem liczby lamp – im więcej fleszy, tym bardziej doceniamy brak kabli i przewodów. Większość użytkowników lustrzanek cyfrowych ma bezprzewodowe wyzwalanie lamp w zasięgu ręki – wystarczy odpowiedni flesz, który wiele osób i tak by kupiło lub już go ma. Z kolei zapaleńcy zainwestują w systemy radiowe. Jednak nieważne, na które rozwiązanie się zdecydujemy – ważne, by nie bać się używania lamp błyskowych. Zaawansowane systemy, takie jak Nikon CLS, umożliwiają uzyskanie świetnych rezultatów nawet zupełnie początkującym amatorom. Do dzieła!