Autoportret

Idea

Choć szerokikadr.pl jest portalem stricte technicznym, warto zastanowić się przez chwilę nad samą ideą autoportretu. Jest to istotne o tyle, że niezbyt często w fotografii istnieje tak silny związek między pomysłem na zdjęcie a technicznymi możliwościami jego rejestracji. Na pierwszy rzut oka sprawa wydaje się bardzo prosta. Jeśli się jednak dobrze zastanowić, okaże się, że do tworzenia autoportretów można podejść na naprawdę wiele sposobów. Dojrzali, wrażliwi artyści portretują siebie samych, by dotrzeć do głębi swojej duszy, by zrozumieć istotę człowieczeństwa. Publiczność nie jest im potrzebna. Brzmi to może poważnie, ale wystarczy obejrzeć choćby kilka fotograficznych autoportretów Witkacego, by zrozumieć, o czym mowa.

Inni wykorzystują autoportrety do szlifowania swoich umiejętności technicznych. Marząc o fotografowaniu innych, próbują na sobie rozmaitych sposobów oświetlenia i stylizacji. Znalezienie cierpliwych modeli jest coraz trudniejsze, a jak wiadomo – przygotowanie sesji fotograficznej może ciągnąć się w nieskończoność.

fot. Tomasz Pastyrczyk

Robiąc swój autoportret, niekoniecznie musimy starać się maskować fakt, że to my sami trzymamy aparat. Często podkreślenie tej samodzielności sprawia, że zdjęcie jest bardziej szczere.

Istnieje też grupa osób, którym zależy na wykreowaniu przed obiektywem całkiem nowych światów. Traktują swoje ciało i twarz jako punkt wyjścia dla setek postaci, za które się przebierają. Czasem zdjęcia te budzą w nas zdumienie, pokazując nieograniczoną wyobraźnię autorów. Chylę czoła przed takimi autoportretami. Artystą jest dla mnie przede wszystkim ten, kto ma w sobie jeszcze trochę dziecka. Kto z nas w dzieciństwie nie wyobrażał sobie, że jest aktorem / bankierem / lekarzem / sportowcem / strażakiem / kierowcą*...
* Niepotrzebne skreślić

Rzeczywistość

Sztuka sztuką, a rzeczywistość, niestety, skrzeczy. Niezależnie od poziomu artystycznego tworzenie autoportretów wiąże się z szeregiem problemów technicznych. W dobie fotografii cyfrowej można je oczywiście obejść klasyczną już metodą „fotografowanie/kasowanie” – któraś kolejna próba z pewnością przyniesie sukces. Zamiast jednak naciskać spust migawki bez głębszej refleksji, zastanówmy się, co może się nie udać.

Zanim zaczniemy „rozbierać” autoportret na części składowe, załatwmy kwestie związane ze sprzętem. Zazwyczaj wychodzę z założenia, że sprzęt ma mniejsze znaczenie, niż starają się nam wmówić twórcy reklam, jednak autoportret ma swoje wymagania.

Fundamentem jest statyw. Oczywiście można zrobić sobie zdjęcie aparatem trzymanym w wyciągniętej ręce, ale stabilny statyw – z szeroką regulacją wysokości i płynnie pracującą głowicą – jest nie do przecenienia.

Jak widać – kompakty nie do końca sprawdzają się w studyjnych autoportretach. Doskonale za to nadają się do fotografowania z ręki. Kiedy trzymamy dużą lustrzankę skierowaną na swoją twarz, nigdy nie możemy być pewni efektu, natomiast mały kompakt jest w tej sytuacji idealnym rozwiązaniem.

Jeśli nie ustawienia ręczne, to co? Tu również daje znać o sobie nieznaczna przewaga lustrzanek. Po pierwsze – większość z nich oferuje funkcję bracketingu ekspozycji, bardzo przydatną w trudnych warunkach oświetleniowych. Kolejną przydatną funkcją jest fotografowanie w interwałach – zdjęcia robione co 2, 5 lub 10 sekund pozwolą nam zmieniać pozycję przed obiektywem. Przydać może się również możliwość wykonania kilku zdjęć w serii po wyzwoleniu migawki przez samowyzwalacz. Dzisiejsze korpusy lustrzanek pozwalają też na kontrolę światła błyskowego i zdalne sterowanie lampami systemowymi. Celowo nie wspominam o tej funkcji, ponieważ autoportrety studyjne są rzadkością. Zazwyczaj robimy je w plenerze lub u siebie w domu – chcąc pokazać również tło, które jest dla nas ważne. Źródłem światła może być wtedy dosłownie wszystko – od promieni słońca wpadających przez okno po świeczki stojące na stole.