Wieloplanowość fotografii

Warto przeprowadzić taką analizę swoich zdjęć – tych już gotowych, z archiwum. To dobre ćwiczenie uwagi i jak najbardziej obiektywnego podejścia do własnej twórczości. Pamiętajmy, że płaska, dwuwymiarowa fotografia, która w stosunku do rzeczywistości traci nie tylko głębię i ruch, ale też zapach i dźwięk, musi te braki nadrabiać w inny sposób. Musi się też bronić przed szczegółową analizą tego, co zatrzymaliśmy w kadrze. W prawdziwym życiu, kiedy rozglądamy się po okolicy/scenie, skupiamy uwagę wybiórczo – np. na osobie, z którą rozmawiamy, czy też szczególnie atrakcyjnym elemencie krajobrazu. Tymczasem po sfotografowaniu okazuje się, że pięknej koleżance wyrasta z głowy jakiś słup, efektowny zachód słońca został przecięty w poprzek drutami linii telefonicznych, a w pobliżu dolnej krawędzi kadru zawieruszyły się puszki po napojach i inne śmieci. Na żywo nie zwracamy na takie szczegóły uwagi, na zdjęciu kłują już w oczy.

 

 

W prostych kompozycjach musimy zwrócić uwagę przede wszystkim na tło i plan najbliższy, czyli zarówno to, co dzieje się za fotografowanym obiektem, jak i przed nim. Bądźmy wyczuleni na elementy, do których jesteśmy tak przyzwyczajeni, że przestaliśmy je zauważać, takie jak np. wspomniane już słupy czy latarnie, które lubią zakraść się znienacka i zepsuć każdy portret, zwłaszcza „przybliżone” dzięki efektowi spłaszczonej perspektywy typowej dla teleobiektywów. Z kolei na szerokich planach łatwo przeoczyć śmieci na obrzeżach kadru.

Jednak nie tylko niesforne obiekty znajdujące się na planach innych niż główny potrafią zepsuć ujęcie. Równie niebezpieczne są sprawy bardziej abstrakcyjne, takie jak mocne kontrasty lub jaskrawe kolory, które mogą odciągać uwagę widza od najważniejszej części obrazu.

Zagadnienia opisane powyżej to fotograficzne przedszkole. „Prawdziwa” wieloplanowość polega na kreatywnym wykorzystaniu kilku planów. Dobrym przykładem może być ludzka sylwetka w krajobrazie, której poświęciliśmy całą poprzednią lekcję. Może ona posłużyć jako punkt odniesienia dla skali sfotografowanego zjawiska, podkreślać głębię czy rozległość panoramy, intensyfikować nastrój osamotnienia.

Wieloplanowość to podstawa w fotografii ulicznej, zwanej też z angielska street photo. Jedną z ulubionych strategii fotografów, którzy szukają piękna i zajmującej anegdoty w codzienności, jest odnalezienie ciekawego tła o dobrym potencjale wizualnym i sytuacyjnym (czytaj: w danym miejscu musi się dużo dziać), wybór kadru (kąta widzenia obiektywu, perspektywy itd.), a następnie czekanie na tę wyjątkową chwilę, w której nastąpi odpowiednia koniunkcja gwiazd, do fotografa uśmiechnie się los, a przed oczami rozegra się scena warta uwiecznienia. Kluczowa jest nie tylko cierpliwość i dobre oko – liczy się też dobry refleks i ciągła gotowość do strzału.

Wybieramy np. efektowny przesmyk między dwoma stojącymi blisko domami, którym przedostają się promienie słońca, i czekamy, aż w snopie światła wydarzy się coś ciekawego. Jak już wspomniałem, powinno to być miejsce ruchliwe, żeby ćwiczenie cierpliwości nie przemieniło się w czekanie na Godota. Co ważne, drugi plan powinien być na tyle ciekawy, by uatrakcyjniać fotografię, ale nie na tyle krzykliwy, żeby odciągać uwagę widza od głównego obiektu.

Możemy się też zdecydować np. na fotografowanie gęstego tłumu. Skupiamy się na jednej twarzy lub sylwetce, prowadząc do niej wzrok widza np. przez odpowiednie umiejscowienie w kadrze (choćby na przecięciu linii trójpodziału), ale otaczamy ją niemal równorzędnymi wizualnie elementami (pozostali ludzie w tłumie). Zabieg ten bywa użyteczny: czasem dopiero w trakcie edycji dostrzegamy na zdjęciu szczegóły, które umknęły nam w trakcie fotografowania, np. interakcje między drugoplanowymi bohaterami opisanej przed chwilą sytuacji zdjęciowej. Powstają w ten sposób bogate, gęste, wieloplanowe obrazy, po których oko widza może błądzić, co rusz znajdując coś ciekawego.

Oczywiście kreatywne wykorzystanie wieloplanowości nie jest jedynie domeną fotografii ulicznej. Warto o nim pamiętać, np. fotografując krajobrazy, kiedy przyda się do budowania głębi.