Tadeusz Rolke

Tadeusz Rolke (ur. 1929) – jeden z nestorów polskiej sztuki fotoreportażu, niekwestionowany autorytet na skalę międzynarodową. Pierwsze zdjęcia robił już w trakcie powstania warszawskiego, o karierze fotografa zadecydował niedługo potem, podczas robót przymusowych w Niemczech. Po wojnie rozpoczął studia z historii sztuki na Katolickim Uniwersyteckie Lubelskim i na Uniwersytecie Warszawskim; nie ukończył ich, w 1951 roku bowiem trafił na kilka lat do komunistycznego więzienia jako „wróg ustroju”.

W drugiej połowie lat pięćdziesiątych dzięki swoim zdjęciom zdobył powszechne uznanie i pierwszy etat fotografa. To on m.in. uwieczniał historyczny wiec Gomułki, choć równie chętnie dokumentował różne środowiska stołecznej ulicy. Jako fotoreporter ukazujący życie PRL współpracował z takimi czasopismami jak „Świat Młodych”, „Świat”, „Stolica”, „Polska”, „Ty i Ja”, „Przekrój”, a po emigracji pomarcowej, w trakcie spędzonych w RFN lat siedemdziesiątych – z takimi jak „Stern”, „Spiegel” „Die Zeit” i prestiżowy „Art”. Sławę ponad granicami przyniósł mu zwłaszcza cykl dokumentalny „Fischmarkt” (1978). Do ojczyzny wrócił w epoce stanu wojennego, by znów stać się uzbrojonym w aparat świadkiem polskich zmian społecznych.

Uchodzi za prekursora fotografii reportażowej w Polsce, ale nie spoczął na laurach. „Fotoreportaż w tej formie – wspominał po latach w materiale TVP – zaczął konać śmiercią naturalną w momencie, kiedy zjawiła się skrzynka telewizora”. To dlatego w swoich poszukiwaniach rychło skierował się na nowe obszary. Z powodzeniem zajmował się fotografią modową i artystyczną, a jego zdjęcia peerelowskich środowisk twórczych stanowią bezcenne świadectwo tamtych czasów. Przez wiele lat był związany ze środowiskiem Galerii Krzywego Koła, a później Galerii Foksal.

Od kilkunastu lat Rolke poświęca czas swojemu doniosłemu – liczącemu już kilkaset zdjęć – projektowi fotograficznemu „Tu byliśmy”, rejestrującemu pozostałości po społeczności chasydzkiej na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej, przede wszystkim w dzisiejszej południowo-wschodniej Polsce i na zachodzie Ukrainy. „Chodzi o pokazanie tych miejsc bez rekwizytów współczesności”, tłumaczył niedawno w jednym z materiałów telewizyjnych. Owoce jego starań, towarzyszące esejom Simona Schamy, można podziwiać w książce Tu byliśmy. Ostatnie ślady zaginionej kultury, którą w 2008 roku wydało jego wydawnictwo edition.fotoTAPETA.

W 2010 roku został uhonorowany złotym medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. O pasji fotografa opowiada film dokumentalny z nim w roli głównej (Dziennik z podróży z 2013 roku), a dotychczasową twórczość dokumentuje m.in. album Tadeusz Rolke. Fotografie 1944–2005. Ponad sto tysięcy negatywów artysty dostępnych jest w elektronicznych archiwach stołecznego Muzeum Sztuki Nowoczesnej.

Mieszka w rodzinnej Warszawie.