Sprawdzanie
Szeroki Kadr
Poradnik: Zagadnienia techniczne | Akcja i ruch | 31.07.2008 | Zaawansowani | Kolor tła:

Panoramowanie

Łukasz Kacperczyk

Oddaj ruch z właściwą mu dynamiką.

Dodaj do schowka

Wstęp

Fotografowanie poruszających się obiektów to nie tylko stosowanie krótkich czasów migawki w celu zamrożenia ruchu. Do oddania dynamiki doskonale nadaje się podkreślenie tempa ruchu przez rozmycie pewnych partii obrazu. Bardzo ciekawe efekty daje technika panoramowania, zwana też z angielska panningiem. Rezultaty jej stosowania zdają się sugerować, że główny obiekt zdjęcia jest statyczny, podczas gdy tło rozmywa się w ruchu. Panoramowanie wymaga wprawy i nie zawsze kończy się sukcesem, ale efekty rekompensują frustrację z nieudanych ujęć, a odrobina cierpliwości pomoże zredukować liczbę chybionych klatek do minimum.

Rozmyte tło i obiekt w ruchu uchwycony ostro to cechy zdjęcia wykonanego techniką panoramowania.

Podstawy

W największym skrócie: panoramowanie polega na śledzeniu aparatem ruchu fotografowanego obiektu. Wodzimy za nim obiektywem przy dość długim czasie otwarcia migawki (długim w stosunku do czasu, który w danej sytuacji byłby niezbędny do zamrożenia ruchu), dzięki czemu główny obiekt zostaje zarejestrowany ostro, a tło jest rozmyte.

W szczegółach

Z punktu widzenia ekspozycji najlepiej pracować w trybie manualnym, który daje użytkownikowi wpływ na podstawowe parametry zdjęciowe, czyli czas otwarcia migawki i przysłonę. Ponieważ zależy nam na relatywnie długim czasie migawki, to przysłonę dobieramy do czasu. Dlatego równie dobrze sprawdzi się tryb preselekcji czasu, w którym aparat sam dobierze przysłonę. W związku z tymi wymaganiami najlepiej korzystać z lustrzanki lub kompaktu wyposażonego w zaawansowane tryby ekspozycji.

Czas otwarcia migawki, na który się zdecydujemy, zależy od odległości od fotografowanego obiektu oraz szybkości, z jaką się porusza. Im dalej od aparatu, tym prędkość wydaje się mniejsza (łatwiej utrzymać obiekt w kadrze).

A im mniejsza prędkość, tym dłuższy czas będzie niezbędny do rozmazania tła. Oznacza to, że wolno poruszające się obiekty (biegacz, rower) trudniej sfotografować bez dodatkowego poruszenia, ponieważ ruch śledzenia trwa dłużej. Dlatego najbezpieczniej korzystać ze statywu lub monopodu (rodzaj jednonogiego statywu) – ten drugi sprawdzi się lepiej, ponieważ umożliwia szybszą i wygodniejszą zmianę punktu widzenia (łatwiej go przenieść). Dzięki niemu będziemy mieli pewność, że poruszone będzie tylko tło, a nie główny obiekt przy czasach rzędu 1/8 s może nam zadrżeć ręka. Na początek najlepiej wybrać czas 1/30 s i dopiero potem eksperymentować z dłuższymi.

W czasach fotografii analogowej panoramowanie było techniką trudną do opanowania, ponieważ wiązało się z długotrwałymi ćwiczeniami, co zazwyczaj owocowało mnóstwem straconych filmów oraz wymagało notowania ustawień aparatu, żeby później można było na ich podstawie ustalić, co sprawdziło się w danej sytuacji. Fotografia cyfrowa ma tutaj ogromną zaletę, ponieważ możemy zobaczyć rezultaty zaraz po wykonaniu zdjęcia i na bieżąco korygować ustawienia.

01 02 Zdjęcie wykonane z krotkim czasem migawki zamraża ruch i nie oddaje tempa życia nowojorskiej Piątej Alei. Panoramowanie ożywia kompozycję i nadaje jej dynamiki.
Ruch śledzący fotografowany obiekt powinien być płynny. Zaczynamy na chwilę przed naciśnięciem spustu migawki, kończymy chwilę po zrobieniu zdjęcia.

Technika

Tym razem technika nie oznacza ustawień aparatu i skomplikowanych reguł fotografii, tylko sposób wykonania najważniejszego elementu panoramowania – ruchu śledzącego fotografowany obiekt. Czas otwarcia migawki i wybór odpowiedniego motywu dość łatwo opanować dzięki podstawowym zasadom, ale sam moment naświetlania zdjęcia wymaga praktyki. „Łapiemy” obiekt w kadr i wodzimy za nim aparatem już na chwilę przed naciśnięciem spustu migawki. Następnie delikatnie naciskamy spust, tak by uniknąć poruszenia.

Kończymy ruch śledzący chwilę po zamknięciu migawki. Zaczynając ruch przed otwarciem migawki i kończąc go już po zakończeniu naświetlania zdjęcia, osiągniemy płynny efekt rozmycia. Najłatwiej uniknąć nerwowych, szarpanych ruchów, kiedy śledzimy fotografowany obiekt całym ciałem, przekręcając płynnie tułów. Chodzi o to, by ruch odbywał się wyłącznie w jednej płaszczyźnie. Jeśli śledzimy obiekt poruszający się w poziomie, przyda się wspomniany już statyw (lub monopod), który wyeliminuje ryzyko poruszenia zdjęcia w inny niż planowany sposób. Jeśli utrwalamy ruch pionowy lub po skosie, musimy polegać na pewnej ręce fotografa.

Najlepiej ustawić się tak, by fotografowany obiekt poruszał się prostopadle do osi obiektywu. Dzięki temu możemy ustawić ostrość na punkt, w którym zamierzamy złapać ruchomy obiekt i potem nie być zdanym na łaskę autofocusa. Gdyby jednak fotografowany obiekt poruszał się np. w naszym kierunku, warto skorzystać z funkcji śledzącego automatycznego pomiaru ostrości, który dokonuje pomiaru na bieżąco (naciśnięcie spustu migawki do połowy nie powoduje zablokowania pomiaru). W trakcie naświetlania zdjęcia staramy się utrzymać fotografowany obiekt w tym samym miejscu kadru. Łatwiej kontrolować jego położenie, kiedy robimy zdjęcia aparatem kompaktowym – ze względu na stały podgląd fotografowanej sceny na żywo i możliwość kontrolowania tego, co dzieje się dookoła obiektu. Kiedy przyciskamy oko do okularu wizjera lustrzanki, jesteśmy ograniczeni do tego, co widzi aparat.

Kompozycja

Wybieramy taki punkt widzenia, by nic nie zasłaniało nam fotografowanego obiektu na całej szerokości zakresu ruchu śledzącego, który będziemy wykonywali. Należy zwrócić na to uwagę, zwłaszcza kiedy fotografujemy z daleka, bo łatwo przeoczyć krzaki, drzewo czy latarnię, które zepsują kompozycję.

Ponieważ na zdjęciach wykonanych techniką panoramowania tło jest rozmazane, mogłoby się wydawać, że jest zupełnie nieważne. Tymczasem jest wręcz odwrotnie – pamiętajmy bowiem, że to właśnie nieostre tło wywołuje wrażenie ruchu. Efektowne smugi powstają z rozmazania detali, barwnych plam, kontrastów. Dlatego najlepiej sprawdza się drugi plan, który jest wielobarwny i bogaty w szczegóły – np. mur upstrzony plakatami i graffiti lub miasto o zmierzchu kuszące kolorowymi neonami i punktowymi światłami latarni ulicznych.

Wyobraźmy sobie, że fotografujemy rowerzystę. Jeśli będzie akurat przejeżdżał przez park oświetlony mocnym światłem słonecznym, tworzącym migoczące plamki światła, odbijając się na liściach, technika panoramowania da znakomite rezultaty. Ostry rowerzysta będzie się wyróżniał na tle pokrytego smugami rozmazanego tła. Gdybyśmy natomiast złapali naszego rowerzystę, kiedy mija gładką ścianę budynku, efekt panoramowania będzie niezauważalny, ponieważ zabraknie punktu odniesienia, elementu, który podkreśli ruch fotografowanego obiektu.

Zbyt gładkie tło Za krótki czas migawki Panoramowanie Nawet przy długim czasie otwarcia migawki gładkie tło nie da oczekiwanych rezultatów. Krótki czas otwarcia migawki zamraża ruch, co uniemożliwia oddanie kontrastu między ruchem dziewczyny a statycznym tłem.

Dopiero długi czas migawki połączony z tłem pełnym szczegółów i panoramowanie pozwala zarejestrować dynamikę biegu.

Kiedy fotografujemy ruch, warto zostawić w kadrze trochę miejsca od strony, w kierunku której zmierza fotografowany obiekt, dzięki czemu unikniemy wrażenia, że ten „ucieka” nam ze zdjęcia. Zgodnie z zasadą trójpodziału najlepiej, żeby było to około jednej trzeciej klatki. Co prawda, panoramowanie najłatwiej przeprowadzić skutecznie w poziomie (i od tego proponuję zacząć eksperymenty z tą techniką), ale równie efektownie prezentuje się ruch pionowy (np. windy panoramicznej). Warto też spróbować dodatkowo zdynamizować kompozycję, panoramując po skosie (czy to śledząc obiekt poruszający się ten sposób, czy przekręcając aparat w jedną stronę wokół osi obiektywu).

Często techniki wykorzystywane do wykonania efektownych zdjęć okazują się dziecinnie proste i wystarczy poznać kilka zasad, by z powodzeniem samemu osiągać profesjonalne rezultaty.

Podstawy panoramowania również nie należą do skomplikowanych, ale w tym wypadku niezwykle ważna jest praktyka.

Nie należy się zrażać jeśli pierwsze próby będą nieudane – dzięki natychmiastowości fotografii cyfrowej osoby uczące się tej techniki dziś robią postępy znacznie szybciej niż ich poprzednicy w czasach analoga. Zatem – aparaty w dłoń i do dzieła!

Ćwiczenie

  • Zrób dwa zdjęcia techniką panoramowania, oba szerokim kątem i z ręki. Jedno obiektu poruszającego się szybko w oddali (np. samochodu), drugie z bliska – np. biegacza lub wolno jadącego rowerzysty. Którą sytuację łatwiej było sfotografować z ręki bez poruszenia? Jak odległość od fotografowanego obiektu wpływa na wrażenie szybkości ruchu? W której sytuacji wykonywany przez fotografa ruch śledzący musiał być większy?

Warto wiedzieć

  • Wiemy już, że im wolniej porusza się fotografowany obiekt, tym dłuższy czas otwarcia migawki będzie niezbędny do skutecznego rozmazania tła. Pamiętajmy jednak, że wraz ze wzrostem odległości od obiektu wrażenie prędkości maleje. Nawet jeśli fotografowany samochód jedzie bardzo szybko, a my jesteśmy od niego daleko, należy wybrać dłuższy czas migawki. Oczywiście jeśli korzystamy z dużego zbliżenia zapewnianego przez teleobiektyw, ustawiamy krótki czas migawki. Samochód wypełni dużą część kadru, co w przypadku panoramowania jest równoznaczne fizycznemu zbliżeniu.
  • Jeśli nasz aparat nie został wyposażony w manualny tryb ekspozycji lub preselekcję czasu, możemy spróbować wymusić długi czas ekspozycji, wybierając najniższą dostępną czułość. W uzyskaniu efektu panoramowania pomoże też ustawienie długiej ogniskowej, która „zbliży” fotografowany obiekt i tym samym skróci czas otwarcia migawki niezbędny do rozmazania tła.
Masz propozycję na temat poradnika?: Napisz do nas
Oceń :

Zobacz podobne poradniki

rozwiń

Komentarze

admin

admin 2008-08-10 21:47:23

Zarchiwizowana dyskusja: "Jak zrobić takie zdjęcie? – Panoramowanie"


2008.09.19 15:13   zonk
Czy podczas panoramowania można używać lampy błyskowej?

2008.09.21 12:14   micles
Jak najbardziej, z tym że dobrze jest znaleźć w swoim aparacie opcję synchronizowania flesza na drugą kurtynę/lamelkę (2-nd curtain flash). Wtedy zamrożony obiekt będzie miał smugi za sobą, a nie przed sobą.

2008.10.12 10:26   mamaj
troszkę z innej beczki, w końcówce artykułu jest zdublowana część treści
pozdrawiam

2008.12.08 02:20   lukasza
tak się zastanawiam (jako że jestem jeszcze amatorem). O ile mi wiadomo czarny kolor powstaje tam, gdzie matryca/klisza nie została naświetlona. Jeżeli więc fotografuję np. biegnącą osobę w ciemnym ubraniu na jasnym tle, to czy przód tej osoby nie powinien być lekko zatarty przez jaśniejsze tło? (to tak jak bym fotografował błękitne niebo z długim czasem naświetlania - teoretycznie - i przeleciały by przez kadr dwa ptaki wrona i mewa - mewa powinna pozostawić smugę ale wrona już nie) - np. wg mnie kask motocyklisty na górnym zdjęciu powinien być zniekształcony przez białe chmury - a nie jest. czy chodzi o czas naświetlania?

2009.03.25 21:32   NXT-RSS
Pomyśl logicznie-jeżeli robisz to funkcją panoramowania to nic nie będzie za ani przed tą osobą bo czarna kórtka będzie ciągle w jednym miejscu względem matrycy. Jezli zaś nie będziesz ,,jeździł" aparatem i dana osoba przebiegnie to też na logikę-to co było przed nią to w ,,końcowym" czasie naświtlenia będzie mniej naświetlone ze względu na czarną kurtkę ale tym samym naświtli się fragment w którym przed chilą była czarna kurtka-bo już jej tam nie ma. Jeżli zaś będziesz długo naświetlał i dana osoba będzie stać przed większość czasu naświetlania i nagle np. sekunde przed się przemięsci to będzie moca czarna sylwetka w miejscy gdzie stała i mała ,,mgiełka" tam gdzie się przemieściła

admin

admin 2009-08-07 16:34:38

Zarchiwizowana dyskusja: "Fotografia rajdowa"


2009.08.07 16:34   Caroline707
Mam pytanie.Jaki jest najlepszy czas otwarcia migawki do fotografii rajdowej?
Właśnie dzisiaj jest wyścig, na którym będę i chciałabym poćwiczyć.
Chciałabym dodać,że jestem amatorką i mam zwykłą cyfrówkę.
PS.Proszę o szybką odpowiedź.

Dodaj komentarz

Ponieważ nie jesteś zalogowany, Twój wpis będzie musiał zostać zaakceptowany przez moderatora.

Dodaj swój post

kuzar

Fragment ciała2024-03-26 10:13:43 kuzar

Dziękuję z całego serca za to szczególne wyróżnienie, jest dla mnie bardzo ważne. Jestem…

yveta

Fragment ciała2024-03-21 17:05:40 yveta

Dziękuję serdecznie za wyróżnienie. Podziwiam Twoje prace i bardzo się ciesze ze mój pomysł…

stefan

Jan Ulicki2024-03-15 15:45:50 stefan

Po co zwiększać tak bardzo nasycenie? Z dobrych, a nawet bardzo dobrych kadrów wychodzi…

Skibek

Fragment ciała2024-03-07 16:55:13 Skibek

Łoooo, Paaaanie! Dobre prace w tym miesiącu. Coś czuję, że juror będzie miał ciężki orzech…